Թող Լինի Լոյս Զուարթ

11 comments

1. Հրաշալի

   Ի՜նչ հրաշալի վերյիշում նոյնքան հրաշալիօրէն  ուսումնասիրուած և գիտակից գրչով գրուած յօդուած մը:

2. Sireli Barkev-in [email protected]

   Yev intch hrashali entertsogh, sireli andsanot paregam, Baron Barkev, vor aidkan khorabes g-knahadek meds yeghpor-s "hrashali" [email protected] vor voghtchmid  khmpakir Dikran [email protected] voroshads eh verahradaragel – 

   Harkanknerov 

   Professor Hovhanness I. Pilikian. 

3. Անբնական, Զարմանլի եւ Տգեղ

   Անբնական կը գտնեմ որ Արամ Խաչատուրեանը որ դաւանած ըլլայ Սովետական Հայաստանի անկրօն եւ անաստուածաբանութիւնը ջատագով Սովետական Հայաստանի ղեկաւարներուն որ ինքը Սովետական Հայաստանի «օրհներգի յօրինման մէջ օգտագործած է հայկական եկեղեցական շարականներու՝ յատկապէս "Քրիստոս ի մէջ ﬔր յայտնեցաւ”ի երաժշտութիւնը։» Անբնական է նման իրողութիւն պատկերացնել որ պաշտօնապէս պահահած ըլլայ։

   Պարզապէս զարմանալի է որ «Մեր Հայրենիք» երգը Դաշնակցութեան կը վերագրուի երբ անոր հեղինակը՝ Միքայել Նալբանդեանը մեռած է 1866-ին իսկ երգը, ըստ Վիքիպիդեաի  «առաջին անգամ հնչել է 1885 թ. մարտի 15-ին, որպէս Թիֆլիսի «Արծրունի» թատրոնում կայացած հայ առաջին քառաձայն համերգի առաջին երգը»։ Դաշնակցութիւնը հիմնուեցաւ 1890-ին։

   Տակաւին բացառձակապէս տգեղ է որ Կիւզելեանը «Մեր Հայրենիք» ը որպէս երկրին Օրհներգը պահող ուզողներուն կ՚անուանէ որպէս «“փառքի մուրացկաններ”, ինչպէս նաև չակերտաւոր “երաժիշտներ”։

   Այո, անբնական, զարմանլի եւ տգեղ յօդուած մըն է այս մէկը։

   Վահէ

4. Why now? To accomplish what?

   Why now? To accomplish what? What's the urgency of such discussions? What safety and prosperity comes to the common Armenian, in Armenia proper or in the Diaspora, by discussing such issues? Are our issues challenges difficulties depleted, that we are merely discussing Armenian "cosmetic" issues? What does our Anthem this or Anthem that change our safety and security challenges to the better? What does this discussion, and NOW, bring to the Armenian Table? Does it help us militarily, socio-economically? Does it unite us against challenges of survival of our identity, be that as a country, a citizen, a diasporan?

   This discussion, these efforts of cosmetic plastic surgery to a dying identity is merely outrageous ! At the least, it is sugar-coated approach of beautification by people, who themselves are hostages to their hatreds in heart! The discussion itself is merely divisive, and serves hidden purposes, whether said through the mouths of a ranking parliamentarian in Armenia, or a Professor in the Diaspora! That's why, even such discussions, and specifically NOW, serve nothing but hidden purposes. As if we, as a people, needed more divisions; and these legislators, professors, musicians..are to unite us for common urgent necessities!

   The TIMING, the NECESSITY, the ISSUE at stake has NOTHING to do with the Armenian Anthem. STOP and REFRAIN from creating artificial issues: The whole country, the whole nation has enough challenges from Erdogan, Aliyev, Putin, Bolton, let alone the challenges of diasporas, and we are wasting our time in discussing cosmetics; alas, under that veil of cosmetics, we have a full bucket of hatred, animosity, prejudice, bias, and we are merely trying in vain to settle old scores, be that in Yerevan, or London, or elsewhere! Enough hijacking the minds of the common innocent Armenian!

5. Պարզապէս չհասկցայ, թէ ինչու՞

   Պարզապէս չհասկցայ, թէ ինչու՞ "ժամանակն է…" , նախքան արտայայտուիլը ու քննարկելը` թէ ո՞րն է "արժանավայելը"…: Պահ մը մէկդի թողենք վերջինը, եւ տեսնենք թէ իսկապէ՞ս ժամանակն է…:  Հաճեցէք անկեղծօրէն ըսել` թէ "բանն ինչումն է": Նամանաւա՛նդ այսօր, Օրհներգին տեսակն ու ճաշակը, բառերն ու յօրինուածքը, իմաստն ու մաղթանքը, ի՞նչ բան պիտի փոխէ հայուն գոյութենական պայքարէն: Այն ի՜նչ պիտի կարենայինք իրագործել ա՛յլ Օրհներգով մը, զոր մեզի չթոյլատրեց եւ զլացաւ ա՛յս Օրհներգը…: Միւս կողմէ, կարծէք այլ  ցաւեր, այլեւ գոյութենակա՛ն հարցեր չունինք այլեւս, ու կը ձգտինք "գեղագիտական" գեղեցիկին…: Բայց ո՛չ, Պրն. Կիւզելեաններ, ձեր "ցաւերը" այլ տեղեր ըլլալու են, եւ ջաղացքը թողած` ջախջախին ետեւէն կը վազէք…: Կը բաւէ՛ կարծրատիպօրէն ջլատէք հայու ոգին, եւ […] դեռ շարունակէք հայը բաժան բաժան ընել: Այսօր օրը չէ՛ Օրհներգին մասին խօսելու. իսկ թէ օրը գայ, "հին հաշիւներ մաքրելու" կրկէս չէ՛ անոր անաջառ քննարկումը: Մի՛ խաթարէք նոր սերունդներու ոգին` այսպիսի քողարկուած մեղեդիներով…:

6. Զարմանալի Ժողովուրդ ենք աղբեր ջան

   Առաջին հերթին, հարկ է հասկնալ թէ ինչո՞ւ այսօր, եւ ո'չ, օրինակի համար, նախորդ 27 տարիներուն ընթացքին, այսպիսի հարց մը մէջտեղ կու գայ:

   Նախաձեռնողներուն իրա'ւ շարժառիթները ի՞նչ են արդեօք: Գեղագիտակա՞ն: Պատմակա՞ն: Գործնակա՞ն: Յարձակողակա՞ն: Վրէժխնդրակա՞ն: Քաղաքակա՞ն:

   Թողէք որ ա'յս ալ թերի մնայ եղբայր եւ անցնինք աւելի լուրջ հարցեր լուծելու հայրենի իրականութեան մէջ: Յեղափոխութեան անցած վարչակազմը մանրուքներով պէտք չէ որ զբաղի, այլ ժողովուրդին կեանքը բարելաւէ: Հինգ-տաս տարի ետք, երբ բոլորս, ի Հայաստան եւ ի Սփիւռս աշխարհի, բաւարարուած ենք եւ հպարտ՝ որ տնտեսապէս յառաջադէմ եւ հզօր հայրենիք ունինք, կրնանք քայլերգն ալ փոխել, դրօշն ալ փոխել, ամէն ինչ ընել: Ներկայիս որեւէ պառակտիչ քայլերու պէտք չէ դիմել:

   1. Because Armenia is in the top

      Because Armenia is in the top ten states with the highest GNP and military might;
      Because Armenia is no longer blockaded;
      Because Armenia no longer needs the Russian defensive umbrella;
      Because revolting "Catholicos" Karekin II has been replaced by a good man;
      Because Diaspora Armenians are rushing in droves to settle in Armenia;
      Because Turkey has returned to us part of Western Armenia;
      Because Armenia health care is among the top five globally;
      Because Armenia is magnet to elite tourism;
      Because Armenia has eliminated unemployment…
      It's time we invested endless hours to decide the national anthem we should have.

   2. Անբնական չէ արտայայտուիլը հայրենակիցներ

      Կասկած չունիմ ո'չ ոքի հայրենասիրութեան, բոլորն ալ աչքի'ս ու գլխուս վրան ալ:

      Սակայն պահ մը նայեցէք յօդուածին սկզբնական թուականին: 1991-ին է որ գրուած է:  Կրնաք համաձայն չըլլալ իր պարունակութեան հետ, շատ լաւ, սակայն ճիշդ չէ, գիտութեա'մբ թէ անգիտութեա'մբ, հեղինակը ամբաստանել եւ անոր շարժառիթը հարցման տակ դնել:

      Իսկ եթէ կը կարծէք թէ հեղինակին երաժշտագիտական բացատրութիւնները եւ վերլուծումները կը կաղան եւ կամ ալ թէ կը սխալի, խնդրեմ, դաշտը ձեզի է զանոնք ձեր մասնագիտութեամբ ջրելու համար:

      Իսկ բոլոր անոնց որ կ'ըսեն թէ հիմա ժամանակը չէ, կ'առաջարկեմ լաւ մտածել:  Արդեօ՞ք կը կարծէք թէ հիմա նոյնպէս ժամանակը չէ հայրենիքէն վերացնելու համայնավարութեան կողմէ մեր մշակոյթին դէմ գործուած մեծագոյն ոճիրը, մեր արեւելահայերէն աշխարհաբարի ուղղագրութեան կործանումը, նոյնպէս պատճառաբանելով թէ աւելի կարեւոր բաներ կան ըլլալիք:

      Բարեկամօրէն

      Վիգէն Լ. Ադդարեան

      1. Ինչ կապ լեզուին եւ ասոր միջեւ

         Յարգելի պրն. Ադդարեան,

         Գիտէք անշուշտ որ պրն. Փիլիկեանի գրութեան չէ որ կ'անդրադառնանք հոս: Ան իր տեսակէտը յայտներ է անկախութեան առաջին տարիներուն եւ ճիշտ կամ սխալ (որովհետեւ ի վերջոյ անհատական գնահատում մըն է հիմնուած որքան իր արհեստավարժ գիտութեան, նոյնքան ալ ճաշակի եւ այլ նախադրեալներու վրայ, հաւանաբար՝ ակամայ կողմնակալ) յարգանք իր երկար եւ բծախնդիր բացատրութեան:

         Հարցը նորեկ իշխանութիւններու հերոսի առաջարկին մասին է որ անիմաստ տեղ իրարանցում ստեղծեց արդէն իսկ ոչ միակամ մեր ազգին մէջ:

         Գալով ձեր բաղդատականին, լեզուի գծով, կապը չեմ տեսներ բնա'ւ: Մանաւանդ երբ համայնավարութեան կողմէ գործուած ոճիրի մասին կը խօսիք, ընթերցողը երկու չափ երկու կշիռի մօտեցում պիտի նկատէ ձեր միջամտութեան մէջ…քայլերգ մը գրուած փառաւոր համայնավարութեան ժամանակաշրջանին:

         Սերժ

         1. Կապը լեզուին հետ չէ այլ ժամանակին

            Յարգելի Պրն. Սերժիկ (ներեցէք որ ուրիշ ձեւ չունիմ ձեզի այս գրութիւնս հասցէագրելու),

            Նախ՝ շնորհակալ եմ ձեր պատասխանին նաեւ բացատրութեան համար:  Անկեղծ ըլլալու համար, ես կը կարծէի թէ Խ. Փիլիկեանի յօդուածին կ'ակնարկէիք, ուրեմն այդ մասին համաձայն ենք թէ այդ գրութիւնը դուք ալ իր ժամանակին յարմար եւ ատենին ալ գրուած կը համարէք:

            Իմ խօսքս կ'երթայ ընդհանրապէս, այսպէս կոչուած, ազգային «ո'չ ժամանակին» սեպուող  հարցերուն:  Բոլորի'ն ալ:  Այո', անշուշտ որ երկիր մը կառուցելու ճանապարհին վրայ առաջնահերթութիւններ կան, օրինակ երկրին անվտանգութիւնն ու անոր ֆիզիքական գոյութեան նախապայմանները, սակայն, ըստ ինծի՝ ասոնք պատճառ պէտք չէ ըլլան որ սառեցնենք մեր քննադատական միտքը եւ ըսենք թէ որոշ նիւթեր յարմար չեն որ արծարծուին:

            Պէտք է որ մենք ալ, բոլոր քաղաքակիրթ ժողովուրդներուն նման, կարողանանք առողջ եւ բաց կարծիքներու փոխանակում ունենալ, առանց իրար վիրաւորելու, առանց կասկածելու հայրենակիցին իսկական շարժառիթին մասին:  Ի վերջոյ՝ ամբողջ մեր ազգին պատմութիւնը իր բոլոր մանրամասնութիւններով կը պատկանի մեզի բոլորիս, իր փառայեղ յաղթանակներու էջերով եւ իր ամօթալի դաւաճանութիւններով ալ:  Պէտք է որ ձերբազատուինք «մենք եւ միւսները» մտածողութենէն, որովհետեւ «միւսներն» ալ մենք ենք: Միւսները ո'չ թուրք են ո'չ ալ չինացի: Պէտք է ընդունիլ որ հայրենասիրութիւնը ո'չ ոքի մենաշնորհն է եւ ժամանակն է որ մտածենք մեր սխալները գոնէ չկրկնելու մասին, եւ այդ կու գայ միմիայն վերոյիշեալ առողջ փոխանակումով:  Այս գրութիւնս պիտի խնդրէի ընդունիլ որպէս այդպիսին:

            Լեզուի օրինակը տուի, որպէս նմանօրինակ եւ նոյնիսկ աւելի կարեւոր ալ ուրիշ հարց մը (նոյնիսկ հիմնահարց մը), որ օրհներգին նման կրնայ «սխալ ժամանակի» հարց թուիլ եթէ յիշենք միւս բոլոր մեր ազգային առաջնահերթութիւնները:  Եւ հարց տուի բոլորին, ո'չ միայն ձեզի, թէ եթէ կը կարծէք թէ լեզուի մասին «խօսելու ատենն է» ուրեմն պէտք չէ որ խորշիք օրհներգին մասին ալ խօսելէն:  Իսկ եթէ չէ'ք հաւատար թէ անոր ալ ժամանակն է եւ թէ պէտք է սպասել մինչեւ որ բոլոր յիշուած առաջնահերթութիւնները լուծուին, այդ պարագային ոչինչ ունինք իրարու հետ փոխանակելու:  Այդպիսի տրամաբանութեամբ, արդեն իսկ շա՜տ ուշացած եւ յոյժ անհրաժեշտ բարեփոխում մը կրնայ բնաւ չիրականանալ: Որքա'ն ժամանակը կ'անցնի այնքա'ն աւելի դժուար կը դառնայ այդ աշխատանքը:

            Եւ ո'չ, որպէսզի սխալ չհասկցուիմ, բնաւ ըսած չեմ ո'չ հիմա եւ ո'չ ալ անցեալին, թէ ամէն ինչ որ համայնավարութիւնը բերաւ լաւ է կամ ալ վատ:  Ո'չ ալ նոյնը ըսած եմ ո'չ մէկ ուրիշ վարչակարգի մասին: Համայնավարութիւնը ոճիր գործեց մեր լեզուին դէմ, բայց նաեւ մեզի տուաւ գիտութիւններու ակադեմիա եւ Բիւրականի աստղադիտարան: Ո'չ մէկը կարելի է ուրանալ, ո'չ ալ միւսը:  Այստեղ երկու չափ երկու կշռի հարց չկայ, այլ միմիայն արեւի նման յստակ իրողութիւն:

            Պարզապէս աւելցուցած ըլլամ թէ լեզուի պարագային, համայնավարութիւնը նմանօրինակ ոճիրներ գործեց նախկին Սովետական Միութեան բոլոր ժողովուրդներու լեզուամշակոյթներուն հանդէպ:  Միւս բոլորը հետ կոչեցին այդ կատարուածները, շատ անգամ ի գին շատ աւելի «ծանր» բարեփոխումներու, ինչ որ մենք ազգովին կրնայինք ընել յարաբերաբար դիւրութեամբ:   Եթէ մենք չըրինք, եւ չընենք եւ նոյնիսկ չուզենք ալ խօսիլ այդ մասին, մեղքը մեր վիզը եւ անշուշտ հետեւանքին ալ 100% պատասխանատւութիւնը:

            Բարեկամօրէն՝

            Վիգէն Լ. Ադդարեան
             

7. Ինչո՞ւ Մեր Հայրենիք եւ ո’չ միւս քայլերգը

   Սիրելի բարեկամներ,

   Մի' մոռնաք, որ երբ վերանկախացման առթիւ Հայաստանի հանրապետութիւնը որդեգրեց նոր դրռշ, զինանշան ու քայլերգ, որուն մէջ հին կուսակցութիւնները խօսք իսկ չունէին, կամայ-ակամայ ընտրութիւն մը կատարուեցաւ հեռանալու այն ամէն ինչէն որ համայնավարութիւն կը բուրէր: Ո'չ դրոշ պահուեցաւ, ո'չ զինանշան, ոչ ալ քայլերգ:

   Եկէ'ք մեղքը հոս-հոն չդնենք: Հիմա, երբ գրեթէ երեսուն տարի անցած է այդ ընտրութենէն, բնական է որ իւրաքանչիւրս իր նախասիրութեան ու ճաշակին համեմատ արտայայտուի: Հաւանաբար ոչ ոք յանդգնի դրոշը փոխելու առաջարկ ներկայացնել (վստահ եմ որ կարելի է աւելի գեղեցիկ պաստառ մը ունենալ քան այդ երեք գոյները որ յաճախ կը շփոթուին հարաւամերիկեան երկիրներու դրօշակներուն հետ): Սակայն չգիտես ինչու (լա'ւ, գիտենք, երաժշտութիւնը բանագողուած է…) խնդիր կայ քայլերգ փոխելու: Եթէ նպատակը էր ու կը մնայ տակաւին հեռանալ համայնավարական կարգերէն, ապա պէտք չէ դպնալ քայլերգին: Եթէ նպատակը իւրօրինակ եւ հայ երգահանի մը գործով քայլերգ ունենալն է (բառերը միշտ ալ կարելի է փոխել), ապա սովետականին վերադառնալ կարելի է:

   Ամէն պարագայի, քայլերգը ըլլալով համայն հայութեան քայլերգ, պատշաճ է թերեւս համահայկական ժողովրդային հանրաքուէ կայացնել այս գծով եւ ոչ թէ ապաւինիլ գործող իշխանութիւններու քմահաճոյքին:

   Վիգէն

Comments are closed.