Ինչպէ՞ս Հայօրէն Ծափել

A Decrease font size. A Reset font size. A Increase font size.

Կասիա Թոփուշեան, Պէյրութ, 23 Սեպտեմբեր 2011

Հին քաղաքակրթութիւններու մօտ, կար փիլիսոփայի կամ դասատուի մը գաղափարը, որ ունէր բազմատեսակ պարտականութիւններ, տարբեր ընկերութիւններէ ներս:

Հին Յունաստանի եւ Հռոմի մէջ, ընդհանրապէս տղամարդիկը իրաւունքը ունէին հետեւելու ուսման, որոնցմէ միայն հարուստ դասակարգի պատկանողները ունէին անձնական իւրայատուկ ուսուցիչներ, իսկ աղքատ դասակարգի մարդիկ կը յաճախէին փոքր ուսումնարաններ կամ կը հետեւէին իրենց հօր կամ ազգականի արհեստին:

Կասիա Թոփուշեան, Պէյրութ, 23 Սեպտեմբեր 2011

Այս ուսուցիչները տարբեր դարաշրջաններու եւ մշակոյթներու մօտ ունեցած են տարբեր անուններ, ինչպէս guardian, sophist, mentor, master, educator, tutor, teacher … անոնք իմաստուն փիլիսոփաներ, գիտնականներ, կամ լեզուաբաններ էին, որոնք ոչ միայն կը դասաւանդէին անհատը, այլ կ’ուղղէին զանոնք իրենց կեանքի բոլոր հանգրուաններուն տարբեր մարզերէ ներս:

Այս ուսուցիչներու առաջնորդութեամբ է, որ կարգ մը աշակերտներ դարձած են մեծ թագաւորներ, համեստ ղեկավարներ, լուրջ աշխարհակալներ, եւ խոհեմ կայսրեր: Եւ անոնց յաջողութիւնները հպարտանք պատճառած է ուսուցիչներուն:

Ճիշդ է, որ անցեալին չկային արհեստագիտական դիւրութիւններ, սակայն մարդիկ ստեղծած էին պայմաններ, որոնց միջոցով իրենք զիրենք կը մղէին ձգտելու լաւագոյնին:

Ի՜նչ լաւ կ’ըլլար այսօրուան մեր դիւրին եւ արհեստագիտութեամբ լեցուն աշխարհին մէջ, անձնական դասատու փիլիսոփաներու ներկայութիւնը. դասատուներ որոնք մեզի պիտի կարենային ուղղել՝ դառնալու յաջող եւ փայլուն անհատներ:

Այս բոլոր մտորումները, պարզապէս որովհետեւ շատ յաճախ կը լսէի մեր «մեծերուն» կողմէ արտասանուած հետեւեալ մեղադրանքի բառերը ուղղուած մեզի՝ երիտասարդութեան, «անտարբեր երիտասարդներ»:

Ճառեր եւ դասախօսութիւններ՝ սփիռքահայ երիտասարդի անտարբերութեան մասին, հայրենիքին, լեզուին եւ պատմութեան հանդէպ:

Երկար մտածելէ ետք, եկայ այն եզրակացութեան, որ մեր այս «մեծերը» այս հարցին լրջօրէն չեն մօտենար, այլ անոնք մեզ կը դիտեն եւ կը դատեն մակերեսայնօրէն:

Իսկապէ՞ս սփիւռքահայ երիտասարդը անտարբեր է:

Այո՛, մասնաւորաբար Հայերէնի եւ Հայոց պատմութեան մէջ:

Սակայն այս հարցը կը պահանջէ լուրջ առարկայական մօտեցում եւ հետապնդում:

Ինչո՞ւ կոչել «անտարբեր երիտասարդներ» երբ մեր մեծերը մեզի հանդէպ անտարբեր են: Ինչո՞ւ չհասկնալ մեր «անտարբեր երիտասարդները» երբ անոնք կեանքի այլ մարզերու մէջ անտարբեր չեն, այլ բծախնդիր, հետեւողական եւ պատասխանատուութիւն ստանձնող անհատներ:

Հայ երիտասարդը այսօր պէտք ունի mentor-ներու, պէտք ունի ճիշդ եւ լուրջ ձեւով ուղղուելու դէպի հայրենասիրութիւն: Փորձառու դաստիարակները անհրաժեշտ են, որպէսզի իմանայ եւ հասկնայ իր պարտականութիւնը հայ գաղութին մէջ, իբրեւ հայ երիտասարդ: Պէտք է հասկնայ որ վաղուան մեր ղեկավարը ինքն է եւ այդ մէկը իրականացնելու համար պէտք է ըլլայ լաւ հայ:

Կ’ըսեն, թէ հայ ըլլալը շատ դժուար է, արդեօ՞ք որովհետեւ լաւ մարդ ըլլալու կողքին, նաեւ պէտք է ըլլանք լաւ հայեր:

Այս գրութիւնս «բաց նամակ» մըն է փոխանցուած մեր «մեծերուն», որոնց հանդէպ ունիմ մեծ յարգանք, սակայն ինչպէս որ իրենք կը հաւատան, թէ սփիւռքահայ երիտասարդը կրնայ աւելին փոխանցել հայութեան եւ հայ գաղութին, նոյնպէս ալ ես եւ իմ նմաններս, կը հաւատանք, որ մեր «մեծերը» կրնան մեզի աւելի լաւը տալ, շատ աւելի լաւ ձեւով:

Ո՛չ մէկ ցաւ կամ վիրաւորանք թող պատճառէ այս հարցը, որովհետեւ բարձրաձայն եւ անկեղծօրէն արտայայտուելով է, որ մեր «մեծերը» մեզի կրնան լսել եւ հասկնալ:

Ո՞վ ըսաւ թէ հայ երիտասարդը չի սիրեր երբ լսէ կամ ընթերցէ Րաֆֆիին «Խենթը» կամ «Խաչագողի Յիշատակարանը», Պետրոս Դուրեանի՝ «Լճակը», Շահան Շահնուրի՝ «Նահանջը Առանց Երգի», Նար Դոսի՝ «Սպաննուած Աղաւնին», Արամ Հայկազի՝ «Կարօտ»-ը:

Ո՞վ ըսաւ որ հայ երիտասարդը հետաքրքրուած չէ Հայոց Պատմութեամբ, հայկական ճարատապետութեամբ, երաժշտութեամբ, եւ արուեստով:

Արդեօ՞ք եթէ այս բոլորը աւելի արդիական եւ հետաքրքրական ձեւով փոխանցուի հայ երիտասարդին, ան աւելի լաւ պիտի չճանչնա՞յ իր պատմութիւնը, աւելի ամուր պիտի չկապու՞ի իր ազգին ու պատկանելիութեան, պիտի չշարունակէ՞ նախնիներուն երթը, եւ հայոց պատմութեան էջերուն մէջ պիտի չ’աւելցնէ՞ հայազգի արուեստագէտի, զօրավարի, ղեկավարի, եւ կամ երաժիշտի նոր անուններ:

Ինչպէս որ «Մէկ ձեռքով կարելի չէ ծափել», այնպէս ալ «անտարբեր երիտասարդը» պիտի չկարենայ նորութիւն բերել հայ կեանքէն ներս, առանց մեր մեծ դաստիարակներու օգնութեան եւ առաջնորդութեան:

Մենք պիտի չկարենանք մեր ձեռքերով ծափել, եթէ անշուշտ մեր մեծերուն ձեռքերը չմիանան մեզի:

Մենք պէտք ունինք ձեր առաջնորդութեան , իսկ դուք՝ մեր ուժերուն եւ երազներուն:

Keghart

3 comments

Anonymous says:

October 5, 2011 at 12:22 pm

Congratulations

Splendid article. Gassia, you put your finger on the wound. I hope it echoes with whom it may concern.
Anonymous says:

October 6, 2011 at 3:58 pm

Young and Old

Thank you, Gassia. Well said and timely.

Years ago there was a popular phrase in North America: Generation Gap. We are suffering from a generation gap, specially in overseas communities where the Armenian young are born and raised while, in many cases, their parents come from the Middle East, Armenia, Iran, former Soviet republics.

I hope your call results in gatherings and eventually concrete actions.
Anonymous says:

October 10, 2011 at 4:56 pm

Younger and Older Armenians

I commend you Gassia for your concerns and high regard toward your elder Armenians and your expectations of them to be good mentors. Thus I did not want to let your heartfelt article go without comment. I am in my 60s.

Unfortunately, there are no easy answers and magic solutions in this fast-changing world when we elders have to rely on our children to guide us through the new technologies. Cell phones, fax machines, emails, instant messaging, internet, word processing, automated mathematical and statistical computations were not in my wildest dreams, and I bet for other members of my generation when we started attending university some 40 years ago. It was the era of the "slide rule" then, something you may not have come across, let alone owned one. Thus, in this respect, we have a lot to learn from the younger generation, even when it comes to mundane programming of the kitchen utensils, VCRs and DVDs.

However, despite the technological shortcoming, the "older" generation does mentor in some visible way for the generation who cares to see. We may not mentor one-on-one. I believe the average Armenian parent does a heck of good job not much by words maybe, but by their deeds and work ethics. Beirut, Bourj Hammoud, Antelias remain vibrant Armenian communities whose schools, churches, athletic fields, community centers, health centers were all built through the collective efforts of the preceding generations of Armenians. There were no state-funded financial help to build the Armenian community ground up.

Your article reminded me, fairly or not, that is besides the point of a young man or woman who expresses his or her surprise that their parents have learned so much since their teenage years! I think the two Armenian generations have been applauding all the while, but it takes a while until the two palms find their ways to hit each other to make the applause heard.