Keghart
Դոկտ. Մինաս Գոճայեան, Լոս Անճելըս, 15 Յուլիս 2015
«Հայ լեզուն տունն է հայուն, աշխարհի չորս ծագերուն…»
«Կը սիրեմ քեզ իմ հայ լեզու»…
Կը յիշէ՞ք այս բանաստեղծութիւնները, որոնք մեր՝ յետ-եղեռնեան սերունդներու շրթներուն վրայ էին տակաւին մինչեւ եօթանասունական թուականները։ Կը յիշէ՞ք ի՜նչ երկիւղածութեամբ կ՚արտասանէինք զանոնք Հոկտեմբերին (հայ մշակոյթի ամսուն) եւ կամ ամավերջի հանդէսներուն։ Դիտեցէք հիմա ձեր շուրջը՝ Ռուսաստանէն մինչեւ Արեւմտեան Եւրոպա ու յատկապէս Խաղաղականի ու Ատլանտեանի ափերու միջեւ գտնուող ցամաքամասերուն հաւաքուած ծագումով հայ երախաներուն, ներառեալ նաեւ քանի մը հայկական (կամ հայերու համար) դպրոցներուն մէջ հասակ առնող սերունդներու պատկերին։ Ոչինչ մնացած է այդ «երանելի» օրերէն։
Գովելի են կարգ մը հայկական կազմակերպութիւններու հիմնած դպրոցներու, միօրեայ վարժարաններու, սեփական հայկական մանկապարտէզներու, հայերէն դասաւանդող անձնազոհ ուսուցիչ-ուսուցչուհիներու (մեծաւ մասամբ ուսուցչուհի) ինքնամոռաց ջանքերը։ Բայց այդքա՛ն։
Դոկտ. Մինաս Գոճայեան, Լոս Անճելըս, 15 Յուլիս 2015
«Հայ լեզուն տունն է հայուն, աշխարհի չորս ծագերուն…»
«Կը սիրեմ քեզ իմ հայ լեզու»…
Կը յիշէ՞ք այս բանաստեղծութիւնները, որոնք մեր՝ յետ-եղեռնեան սերունդներու շրթներուն վրայ էին տակաւին մինչեւ եօթանասունական թուականները։ Կը յիշէ՞ք ի՜նչ երկիւղածութեամբ կ՚արտասանէինք զանոնք Հոկտեմբերին (հայ մշակոյթի ամսուն) եւ կամ ամավերջի հանդէսներուն։ Դիտեցէք հիմա ձեր շուրջը՝ Ռուսաստանէն մինչեւ Արեւմտեան Եւրոպա ու յատկապէս Խաղաղականի ու Ատլանտեանի ափերու միջեւ գտնուող ցամաքամասերուն հաւաքուած ծագումով հայ երախաներուն, ներառեալ նաեւ քանի մը հայկական (կամ հայերու համար) դպրոցներուն մէջ հասակ առնող սերունդներու պատկերին։ Ոչինչ մնացած է այդ «երանելի» օրերէն։
Գովելի են կարգ մը հայկական կազմակերպութիւններու հիմնած դպրոցներու, միօրեայ վարժարաններու, սեփական հայկական մանկապարտէզներու, հայերէն դասաւանդող անձնազոհ ուսուցիչ-ուսուցչուհիներու (մեծաւ մասամբ ուսուցչուհի) ինքնամոռաց ջանքերը։ Բայց այդքա՛ն։
Մի՞թէ գովելի են ու բաւարար այն ջանքերը, որոնց շնորհիւ հայ դպրոցները մատչելի են միջին խաւի սփիւռքահայերուն։ Հարեւանցի ակնարկ մը անմիջապէս պիտի բանայ տխուր պատկեր մը, որուն ի տես չենք կրնար ահազանգ չհնչեցնել։
Ստորեւ կարգ մը նշումներ, որոնք պէտք է արժանան մեր հաստատութեանց հոգաբարձական մարմիններու, հոգեւորականներու, «աւանդական» կուսակցութեանց ու կազմակերպութեանց եւ յատկապէս կրթութեան, մանկավարժութեան ու հայեցի դաստիարակութեան հետ արհեստավարժօրէն բացարձակապէս կապ չունեցող կարգ մը «կրթական» գործիչներւ ուշադրութեան։
ա.- Հայկական դպրոցներ իրենց դուռերը գոցած են վերջին տասնամեակին հայ աշակերտներու թիւին պակսելուն պատճառով։
բ.- Հայ ծնողներու համար դժուար է իրենց զաւակը կամ զաւակները հայկական դպրոց ղրկել՝ բարձր կրթաթոշակներու պատճառով։ Թէեւ այդ ծնողներուն մէջ քիչ չէ թիւը այնպիսիներու, որոնք 60-70 հազար տոլարի հասնող փարթամ ու չնաշխարհիկ հասրանիքներ, նշանտուքներ եւ կամ baby shower-ներ կը կազմակերպեն։
գ.- Աշխատանքի վայրի տեղափոխութեան պատճառով հայ ընտանիքներ հասցէ (քաղաք կամ թաղամաս) կը փոխեն՝ հեռանալով մօտակայ հայկական վարժարաններէն։
դ.- (Իբր թէ) հայկական դպրոցներու մակարդակը «ինկած է»։
ե.- (Իբր թէ) հայ երախան շատ «գոց» կը մեծնայ հայ դպրոցին մէջ, այսինքն կտրուած կ՚ըլլայ ամերիկեան կամ քանատական միջավայրէն։
զ.- (Իբր թէ) Հայերէնը պատճառ կը դառնայ որ երախան դժուարութիւններ ունենայ ուսման մէջ։
է.- (Իբր թէ) Հայկական դպրոցներու մէջ բարդոյթներով կը մեծնան երախաները, իրենց մէջ կրելով ցեղասպանութեան զոհի բարդոյթը։
Կարելի է տակաւին թուել քանի մը այլ պատճառաբանութիւններ կամ արդարացումներ։
Վերջին մէկուկէս տասնամեակին զիս յատկապէս մտահոգող պատճառը հետեւեալ փաստն է՝ կը տեսնեմ քաղքենիի (նորահարուստ) եւ նիւթապաշտ-գործնականապաշտի հոգեբանութեան խորացումն ու արմատականացումը, «ասիկա պէտք է, ասիկա պէտք չէ»ի նպարավաճառային (պախխալական) կամ մանրավաճառային (փերեզակային) մօտեցման մը տարածումը։
Երեսունէն քառասուն տարիքի մէջ գտնուող ծնողները այլեւս անհրաժեշտ չեն նկատեր հայ դպրոցն ու հայեցի կրթութիւնը՝ զայն նկատելով սոսկ ժամանակավրէպութիւն մը։ Ինծի կը թուի թէ հայկական դպրոց ղրկելու «մոտան» անցած է այլեւս, քանի որ զգալիօրէն ինկած է հայկական դպրոցի հանդէպ երբեմնի (այսօրուան սերունդին) ծնողներուն ունեցած խանդավառութիւնը, հաւատքն ու յարգանքը։
– Կարեւորը այս երկրին մէջ յաջող ասպարէզ մը ունենալն է,- կը մտածեն անոնք,- առանց հայ դպրոցի ալ կ՚ըլլան այդ բաները,- կը պնդեն նորելուկները, որոնք չես գիտեր ինչո՞ւ համար իրենց մականունին վերջաւորութեան տակաւին կը պահեն «եան»ը եւ Ապրիլ 24-ին շքեղ ինքնաշարժներով բողոքի ցոյցի կ՚երթան, ուր որ կ՚երթան։
Միտքս կը տանջուի ի տես այս երեւոյթին, կ՚ուզէի ըսել՝ պարտուողական հոգեբանութեան։ Այս ե՞րբ այսքան շուտիկօրէն ամերիկացիէն ու քանատացիէն, ռուսէն ու ֆրանսացիէն աւելի ամերիկացի ու քանատացի, ֆրանսացի եւ ռուս դարձանք մենք՝ «քրիստոնէութիւնը պետական կրօնք հռչակող առաջին ազգը», «աշխարհն անցիր Արարատի նման ճերմակ գագաթ չկայ» պնդողներս, «Հայաստան երկիր դրախտավայր» երգով յուզուող Հայկեան սերունդներու ժառանգորդներս (՞)…։
Բոլոր տուեալները ցոյց կու տան թէ արտաշխարհի մէջ հայուն արիւնը պղծուած է, խորթ ու անհարազատ տարրեր մաս կը կազմեն մեր բաղադրութեան։ Այլ խօսքով՝ մենք մեր էութենէն ու արմատներէն կա՛մ հրաժարած ենք եւ յոգնած ենք հայօրէն ապրելէ։
Բայց այս բոլորի հետ հաշտուիլը ա՛լ աւելի այպանելի է քան խելակորոյս հայութեան ու մեր համեստ հանրապետութեան ղեկավարութեան ապիկարութիւնը։ Ատենն է կլոր սեղաններու շուրջ նստելու եւ մտմտալու այս մասին։ Յաջորդ տասանամեակին մեզի կը սպասէ ա՛լ աւելի աւազախրում եւ անվերականգնելի օտարացում։
Keghart
5 comments
Armenian Schools in the Diaspora
Unfortunately the above mentioned seven points are not factual. Because our three children graduated from the Holy Martyrs Armenian Day School in Bayside, Queens, NY. None of them had any linguistic problem. Second, a child can absorb easily between four to five languages. In Cairo, at the Kalousdian Armenian Elementary School we learned four languages: Armenian; Arabic; English and French.
What some parents are thinking or talking are old fashion. Our language is rich with the 38 letters, plus our wonderful culture. based language than any other nationality. I learned German in Vienna at the age of 24.
If you know Armenian, you can communicate with any Armenian in the Diaspora. The language keeps us together. Just as knowledge, language is power.
Wobbling Pillars I and II
Should any reader be interested about my vies about attending Armenian school, may search for the article titled Wobbling Pillars II.
Keghart.com's editorial has presented the same subject in English and titled it Wobbling Pillar.
Մէկէ աւելի լեզուներ. այո՛
Յարգելի Պրն. Զերտելեան,
Ուշադրութեան յանձնուած եօթը կէտերու մէջ ըսած եմ ինչ որ բազմաթիւ ծնողներ կը մտածեն ցաւօք սրտի. անոնք իմ համոզումներս չեն, չեն եղած եւ ոչ ալ կ՚ըլլան։ Ես կրնամ հաղորդակցիլ առնուազն չորս-հինգ լեզուներով, որոնք կը պարտիմ Լիբանանի մէջ հայկական դպրոցներ յաճախելուս, իսկ այժմ կը դասաւանդեմ Երուսաղէմի երկու վարժարաններու մէջ, ուր իմ աշակերտներս յաջողութեամբ կը խօսին եւ կ՚ուսանին չորս լեզուներով։ Ես համոզուած եմ որ հայ երախաները կրնան գոնէ երեք լեզուով ուսանիլ, հայերէնը ներառեալ։ Իմ ըսածս այն է որ այդ կարգ մը ծնողները, որոնց թիւը չենք կրնար արհամարհել, պարզապէս ճիշդ չեն, իսկ մեր ղեկավարներն ու կրթական մարմիններու ներկայացուցիչները պէտք է մտածեն այս մասին եւ հակառակը համոզել տալ։
Յուսամ կրցայ միտքս յստակացնել։ Մինչ այդ, կը շնորհաւորեմ ձեր զաւակները։ Ապրին անոնք։
Մինաս Գոճայեան, Լոս Անճելըս
ի պատասխան հոդվածին
Հարգելի Դոկտ. Մինաս Գոճայեան
Ցավով ընթերցեցի Ձեր նյութը: Մեծավ մասսամբ համամիտ եմ բերված փաստերով: Թույլ տվեք ասել, որ ՀԱՅ մնալը միայն գոց դպրոցներով չի, հայեցի դաստիարակությունը պիտի առաջին հերթին մարդկանց՝ սփյուռքում ապրող մեր հայրենակիցների հոգում լինի: Շատերն այսօր հպարտանում են, որ իրենց տան պատերին կախված են Մասիսը կամ հայրենիքից մի պատառիկ գեղանկարներ: Մի՞թե միայն արվեստով կամ լի սեղանների շուրջ նստած խմվող բաժակաճառերով պիտի սիրվի Հայրենիքը, բոլորս էլ կասենք որ ոչ, բայց նման դեպքերի ականատես լինելով ոչ ոք չի համարձակվի բղավել անգամ, թե բավ է սին ու սուտ խոսքերով հայրենասեր ձևանաք, բավ է ձեր պատերից ներս օտարահունչ լեզվով հաղորդակցվեք, բավ է՝ լքելով հայրենի եզերքներն ու արտասահմաններով պարծենալով, փախնելով հայրենիքում տիրող դժվարություններից, գովերգեք ձեր երազանքները, ձեր ՛՛կարոտը՛՛…
Բավ է…
Ասելիքը շատ է, սակայն կհիշեմ ու կհիշեցնեմ եղեռնապուրծ այն կնոջ պատմությունը, որ ծովափի ավազների վրա Հայոց Մեսրոպատառերն էր գրում իր զավակին, որ՝ մոռանալով սեփական վիշտը, զավակին հայեցի դաստիարակի, չնայած ծովի ալիքները ջնջում էին դրանք: Բայց կինը շարունակում էր գրել…
Օրինակները շատ են, ինչպես նաև ասելիքը, բայց….
Հայեր իրականում ՀԱՅ մնացեք…
Armenian Schools
It's encouraging to see that more than 600 people have read and there have been 60 Facebook transmissions of Minas Kojayan's excellent article about a crisis few have talked about in public. Does reader interest mean that there are many people who want to find a solution or to contribute to solving this crisis? It would be very useful if some of the 600 readers shared their constructive ideas with us.
Comments are closed.