Հայկական Ծնունդը

Նոր տարուայ եւ Ծնունդի խմորեղէններէն  մեզ՝ փոքրերս, ամէնէն շատ հրապուրողը եւ գործնականը  ափի մեծութեամբ անուշ համով “քաղքէ”ն էր: Մեր գրպաններուն պարունակին՝ հոլին, չաթալին, գնդիկներուն կողքին տեղ կը գրաւէր նաեւ “քաղքէ”ն: Իսկ պնակի մը մեծութեամբ “քեթէ”ն, աղի, մեծ մամային գաղտնի եւ խորհրդաւոր բաղադրութիւնը կրող խմորեղէնը, միայն մեծերն է որ կը գնահատէին: Երբ քահանան տունօրհնէքի գար, սեղանին վրայ անպայման կը դրուէր մեծ մամային խաչի նշանը կրող ձեռագործ “քէթէ”ն, գաւաթ մը ջուրին եւ փոքր պնակ մը աղին հետ:

Խթման գիշերը, մայրիկին պատրաստած հաւն ու փիլաւը ախորժակով կ’ուտենք, աւելի ճիշդը՝ կը լափենք, որպէսզի լսենք հայրիկին Ծննդեան պատմութիւնները, մեր հերոսներուն՝ Անդրանիկին, Մուրատին, Սերոբ Աղբիւրին քաջագործութիւնները: Այնքան տարուած ենք թուրք ասկերին կատարած սանձարձակութիւններէն, քիւրտ բեկին անիրաւութիւններէն, հայու արդար ընդվզումէն, որ երբ մայրիկը ներս կը բերէ շիկացած ածուխներով վառարանը (մանղալը), երեւակայութեամբ կ’երթանք Հայաստանի գոմերը, ուր ձմեռուայ բուք ու բորանին, մեզի նման պատանիներ մտիկ կ’ընէին մեծերուն պատմութիւնները, ի վերջոյ ստանալով անոնց բաղձանքը.

–  Մեր, հայկական Ծնունդը իրականն է: Յիսուսի ծնած օրն ալ այպէս ցուրտ էր:

Մեր տան մէջ երաժշտական հակումը տեւապէս եղած է գերակշռող: Ոչ մէկս բաղաձայն էր: Այժմ հայրիկը մանտոլինին վրայ եղանակներ կը նուագէր եւ ամէն մէկէս կը պահանջէր երգ մը: Ժողովրդային, հայրենասիրական երգերը, մէկը միւսին ետեւէն տաքուկ զգացումներով կը լեցնէին մեր սրտերը: Ամէն մէկը ունէր իր նախասիրած երգը: Մեծ մաման անպայման կուզէր լսել “Ազատն Աստուածը”.

                               Ազատն Աստուած այն օրից,
                               երբ հաճեցաւ շունջ փչել,
                               իմ հողանիւթ շինուածքին
                               կենդանութիւն պարգեւել:

Եւ այսպէս. “սեւ աչերը”, “կոլխոզի չոպան”ը, “բարի գեղեցիկ”ը մեզ կը մօտեցնեն  գիշերուայ 12-ին: Հեռուէն կը լսուի երաժշտական գործիքներու՝աքորտիոնի, ծնծղաներու, հարմոնիքայի հետ միացոյլ անուշ երգեցողութիւն:

– Եկա՜ն:

Անտեսելով ցուրտը, բոլորս դուրս կ’ելլենք, տան մուտքին, ունկնդրելու, երգելով եւ բարեմաղթութիւններով մասնակցելու Քրիստոսի ծննդեան աւետիսը տարածող երիտասարդական խումբերուն, որոնք մոմերով կը շրջին թաղերը, հայկական թաղերը, Քրիստոսի լոյսն ու խօսքը փոխանցելու:

Ընդունելէ ետք մեծ մամային փափաքը՝ “ Ամէն տարի բարով հասնի”, կը վերադառնանք մեր տաքուկ սենեակը, շարունակելու համար խթման գիշերուայ ՝յայտագիրը՝ կատակներով, անակնկալներով, խաղերով ճոխացուած:

– Հայրիկ, լուցկիներու խաղը խաղանք:

–  Չէ, նախ փամպակին եւ սաւանին խաղը:

–  Ո’չ, ո’չ, “նշանածս ո՞վ է”ն:

Մեր ընտանիքին համար ամէնէն երկար գիշերն էր երբ կրնայինք անքուն մնալ եւ զուարճանալ: Վերջապէս, յոգնած ու ուժասպառ, երբ կ’ուզենք մտնել մեր խոնաւ ու սառոյց դարձած անկողինները, մայրիկը կարգով, ամէն մէկուս ծածկոցը ածուխէ կրակառանին  առջեւ բռնած կը տաքցնէ, ապա կը ծածկէ մեզ:

– Աս շոքոլան հօրաքոյրենց տունէն է: Այս շաքարը Չալեաններէն, Խրիմեաններէն, Ղաւզալեաննէրէն … է: