Keghart
Պարոյր Աղպաշեանի Գիրքերու Մակագրութիւն Ազդակ Օրաթերթ, 2 Ապրիլ 2011 
Պարոյր Աղպաշեանի Գիրքերու Մակագրութիւն Ազդակ Օրաթերթ, 2 Ապրիլ 2011
Հայ գիրքի ճակատագիրին, հայ գիրքերուն ու ընթերցողներուն միջեւ կապին մասին «Ազդակ»ի հարցումին պատասխանելով` Պ. Աղպաշեան ըսաւ, որ ինք հայ գիրքի մասին ժխտական մօտեցում չունի, մանաւանդ որ հայ գրողը, ստեղծագործողը, մտաւորականը պիտի գրէ, ինչ ալ ըլլան պայմանները, ընթերցող ունենայ կամ ոչ: Ըստ անոր, այս հարցին կարելի է մօտենալ երկու ձեւով. հայ գրողը պիտի գրէ ինքնիրեն գոհացում պատճառելու համար, երկրորդ` բան մը կտակելու, բան մը ձգելու զգացումը կ՛ունենայ: «Իսկ ընթերցողներու պարագային, ասիկա մղձաւանջ մըն է, որ ամէնքս կը զգանք: Ասոր ախտաճանաչումը կատարելը կարճ ժամանակի մէջ եւ արագօրէն չ՛ըլլար, այլ կարիք ունի ուսումնասիրութեան, որպէսզի գիտնանք պատճառները եւ փնտռենք դարմանումները, թէեւ բաւական դժուար է ատիկա կատարել: Պէտք է մտածենք, թէ ի՛նչ ձեւերու պէտք է դիմենք, որպէսզի ընթերցող-հեղինակ յարաբերութիւնները ամրապնդուին», դիտել տուաւ Աղպաշեան:
Ան նշեց, որ տիրող կացութիւնները կրնան տխրեցնող ըլլալ, սակայն երբեք յուսահատեցնող պէտք չէ ըլլան հեղինակներուն եւ ընթերցողներուն համար, այլ` պայմանները պէտք է բերրի դարձնել, արգասաբեր դարձնել:
«Նոր սերունդին մօտ ընթերցանութեան նահանջը, հայ գրականութեան հետ կապի նուազագոյն աստիճանի գոյութիւնը ի՞նչ անդրադարձ կ՛ունենան անոնց կազմաւորման վրայ» հարցումին պատասխանելով` Պարոյր Աղպաշեան ըսաւ, որ անոնք մեծ անդրադարձ կրնան ունենալ` դիտել տալով, որ պէտք է մասնագէտներու կողմէ սերտուի կացութիւնը, որպէսզի յստակ դառնայ, թէ այս անջրպետը ինչո՞ւ կը յառաջանայ: «Ես կը կարծեմ, որ ծնողք, շրջանակ, դպրոց առանցքին մէջ սխալ բան մը կայ: Աւելի դիպուկ ըլլալու համար ըսեմ, որ նախապէս կար հայեցի դիմագիծ ունեցող, մշակութային-ակմբային դրութիւնը, որ այսօր գրեթէ գոյութիւն չունի, այս պատճառով ալ պակաս մը, բացակայութիւն մը պիտի նշմարուի: Մեր ծնողները, որոնք երիտասարդ են, համալսարանաւարտ են, իրենք է, որ հայ գիրքը, գրականութիւնը, ընթերցանութիւնը ո՛չ կը քաջալերեն, ո՛չ ալ կը մղեն իրենց զաւակները դէպի անոնց կողմը: Անոնք կը բաւարարուին դպրոցական շրջանակներու մէջ իրենց զաւակներուն մատուցուածով, հայերէն խօսելով, հայ մշակոյթին մօտիկ ըլլալով: Բայց եւ այնպէս ժամանակը ցոյց կու տայ, որ ասոնք միայն բաւարար չեն, որովհետեւ զգալի բաց մը գոյութիւն ունի ներկայ սերունդին եւ հայ գիրի, գրականութեան, մշակոյթին միջեւ: Այս հարցը բաւական բարդ է, գիտաժողովի կը կարօտի, որպէսզի ախտաճանաչումը կատարուելէ անդին երթանք եւ լուծումներ գտնենք», նշեց Աղպաշեան:
Աւարտին ան ըսաւ, որ «Հայ գրականութեան շաբաթներ»ուն հետեւած է ինք, եւ մտաւորականը ոգեւորեցնող զգացումներ կը յառաջացնեն նման նախաձեռնութիւններ, սակայն պէտք է համապատասխան մթնոլորտը ստեղծուի, պէտք է բացատրել, ինչպէս նաեւ այս մթնոլորտը դպրոցական, միութենական կառոյցներուն մէջ ալ տարածել եւ բոլորին հասանելի դարձնել: Պէտք է ընթերցողներուն հասնելու ուղիները գտնել:
Ըստ Պ. Աղպաշեանի, ասիկա միայն լիբանանահայութեան խնդիրը չէ, այլեւ համայն հայութեան` սփիւռքի եւ Հայաստանի մէջ, ուստի բոլորս պէտք է միասնաբար նստինք եւ ելքերու մասին մտածենք:
«Պատառիկներ Մեծերէն»
«Ապրուած Հրապակագրութիւն՝ Յետադարձ Հայեացքով» Գիրքին
Պէյրութ – 2010, 446 էջ, Գ. Հատոր
Հեղեղայի՛ն գրիչ…
Մարդկային ո՛չ մէկ ձեռք կրնայ ջնջել ձեր աստղագիր անունը՝ հայ թերթի ու մամուլի անմահութեան կամարէն:
Խորհրդաւոր ձեր անունը, որ արժանի է հերոսի կոչման, կը յամենայ մեր շրթներուն վրայ…
Պարոյր Աղպաշեան
Ան որ է՛ր եւ յաւէտ պիտի ըլլա՛յ հայ ժողովուրդի կեանքին մէջ՝ մորմոքող բաբախուն հոգի մը եւ խուզարկու միտք մը՝ իր սրտի եւ գրչի վրայ:
Էութեանս բաժակը լեցուած էր անհանդուրժելի եւ աղմկայարոյց դառնութեան ու վիշտի խռովայոյզ զգացումներով, երբ կարդացի հետեւեալ տողերը՝
«Շնորհապարտութիւն՝ ընտանիքիս՝ Անիին, Շողերին ու Հերային, որոնք ազգային-հասարակական կեանքիս ու լրագրական-խմբագրական ասպարէզիս ամբողջ տեւողութեան ընթացքին, ամենայն հանդուրժողութիւն ու զօրակցութիւն ցուցաբերեցին»:
Մեծութիւն մը, բոլոր մեծերուն ճակատագրով…:
Հարազատի նախանձախնդրութեամբ ու պատասխանատուութեան գիտակցման ազնուութեամբ՝ խմբագրական չափանիշով յաջողած եւ յաղթանակած այս վկայութիւնները, դիմագիծ ու հոգի տուած են հատորին եւ պերճացուցած հեղինակին անունը՝ նոր ու փառաւոր երանգներով:
Ահա այս արուեստն է, որ համակրելի կ՝ընէ խմբագիր՝ Դոկտ. Երուանդ Հ. Քասունին:
Հեղինակը իր շնորհակալութիւնը կը յայտնէ այս հատորին մեկենասութիւնը բուխ նախաձեռնութեամբ եւ օրինակելի պատրաստակամութեամբ ստանձնած գանատաբնակ (Թորոնթօ) ազնուահոգի ազգային՝ Անդրանիկ Չատըրճեանին:
Անուն մը, որ կը խորհրդանշէ մտաւորական մարդու խառնուածք, երբ իր օժանդակութիւնը ի սպաս կը դնէ հատորի մը հրատարակութեան, իբրեւ փոխանցելի մնայուն գործ, որ կը տրոփէ հայրենի կեանքով եւ ազգային խռովքներով:
Հեղինակը սոյն հրատարակութեամբ անգամ մը եւս քաղաքական երեւոյթներու մասին իր արտադրած գերազանցօրէն յուզիչ եւ պերճախօս գրութիւններու իմաստուն համբաւովը կը ճախրէ, իսկ երբ կ՝ընթերցենք՝ «Երկու խօսք»ի տողերը, կարծես ոլորապտոյտ փոթորիկ մը իր յորձանքին մէջ կ՝առնէ մեզ ու կ՝աղաղակենք…
Ո՞վ պիտի գրաւէ գացողներուն տեղը…
Հատորի բովանդակութիւնը բաժնուած է գլխաւոր եօթը մասերու:
ՌԱՄԿԱՎԱՐ ԱԶԱՏԱԿԱՆ ԿՈՒՍԱԿՑՈՒԹԻՒՆ
ՌԱԿ-ի, որ ծնունդ առած է 1 Հոկտեմբեր 1921ին, Պոլսոյ մէջ, եւ անոր կարգ մը ականաւոր ղեկավարներուն մեծ ու նուիրական գործունէութեան պաշտամունքը ունեցող գրութիւնները կը վկայեն մեզի հեղինակի յարաճուն հիացումը, որ ենթակայ է զգացական եւ իմացական բարձրագոյն գիտակցութեամբ իր խառնուածքի մղումներուն:
Գրութիւններուն մէջ իրենց հաւասարակշիռ զօրութիւնը գտած են հայրենիքն ու ազգային ապրումները:
Ծայրայեղ մարդասէր եւ ազգասէր ոգիով գրած է կուսակցութեան սպասարկուներուն մէջ իրենց վաւերական տեղը գրաւած կարեւոր անձնաւորութիւններուն մասին, թափանցած է անոնց հոգեկան երեւոյթներուն եւ զանոնք արտայայտած խիստ բնական, պատկերալից եւ ճշգրիտ տուեալներով: Դրսեւորուած արժանիքներով ենթակաները դարձած են մարդահաճոյ էակներ, որոնցմէ են՝
Ուսուցիչ – դասախօս՝ Գերսամ Ահարոնեան
Մեթր Հրաչեայ Սեդրակեան
Փրոֆ. Բարունակ Թովմասեան
ՀԱՅԱՍՏԱՆ
Հեղինակը հոգիի նուրբ զգացումներով ու յուզումներով հանդիսացած է մեր հայրենիքի մեծագոյն իրադարձութիւններու մեկնաբանը:
Կատարեալ ճշդութեամբ ներկայացուցած ու վերլուծած է քաղաքական խորունկ վիշտերն ու անոնց աննկարագրելի տխրութիւնը, ժամանակակից մեծ դէպքերն ու ողբերգական խորագոյն հարցերը: Աղմկալից եւ հեւ ի հեւ հետաքրքրութիւն առթող յօդուածները, ուր մարդկութեան բոլոր տենչանքներն ու սրտի թռիչքները արձագանգ գտած են, իրական օգուտ ընծայած են ժողովուրդին ներշնչելով միտքերու ցանկալի ազատագրում:
Քաղաքական երեւոյթներուն մասին իր ստորագրած գերազանցօրէն յուզիչ եւ պերճախօս գրութիւններով՝ ցոյց տուած է թէ մեծ դիւրութեամբ է որ թափանցած է մարդոց հոգիներուն անմխրճելի խորքը: Գրագէտն ու քննադատը իր անձին մէջ միաձուլուած ըլլալով՝ իր խմբագրականները զգլխիչ տպաւորութիւն կը ձգեն:
Հեղինակին ոճը, դարձուածքները եւ սրամիտ երգիծական հովը անխուսափելի տարրեր են գրուածքներուն մէջ, ինչ որ հրապարակագրական հեգնութեան զգալի դրոշմ մը կը կրեն:
ՂԱՐԱԲԱՂ
Պատմական ճշմարտութիւնները կարելի չէ լռեցնել, ուստի հեղինակը ալեկոծ հոգիով քաղաքական ամենաբարձր ոլորտներուն մէջ թեւածելով լուսարձակի տակ առած է անցեալի ցաւալի իրադարձութիւնները, որոնք անգամ մը եւս կը վերապրեցնեն ազգովին ապրած, քամուած, հալածուած ըլլալու մեր ողբերգութիւնը, սակայն այսօր կ՝ապրինք շատ աւելի շեշտուած խոր ու սրտառուչ իրողութիւն մը, որ մեր տոկալու, հոգեպէս մեծնալու եւ մեր ճակատագրին դէմ խիզախած ըլլալու յաղթանակն է:
Այս գլուխով մենք լրիւ կերպով առիթը ունեցանք թափանցելու Ղարաբաղի իրադարձութիւններու էութեան եւ անոր հաւանական լուծման:
ՀԱՅ ԴՊՐՈՑ
Հեղինակը գործնական նպատակով զինուած գրած է այս խմբագրականները, որոնք ոչ միայն կը բացայայտեն հայ դպրոցին ներկան, այլեւ յստակ կերպով կը մատնանշեն ապագայ ուղեգիծը:
Արձագանգած է դասակարգ մը ծնողներու՝ ճոխ այլազանութեամբ կիրքերու, հակումներու եւ խառնուածքի պատկերազարդ պատմութիւնները, յանդիմանած՝ անոնց պախարակելի գործունէութիւնն ու կեցուածքները, յատկապէս զգուշացնելով զանոնք օտար դպրոցներէն:
Ներկայացուած այդ երեւոյթներուն ամբողջական ամփոփումը համեմած է սուր դիտողութիւններով, թելադրանքներով եւ յստակ լուծումներու ուրուագծով:
Մաղթենք, որ հեղինակը՝ մռայլ երեւոյթներու մատնանշումով, կարենայ պայծառացնել մարդոց միտքերն ու հոգիները:
ՄԱՄՈՒԼ
Մամուլը՝ ղեկավարի մը ուժգնութեամբ, կարող է բարոյապէս ազդել մտքերու եւ սրտերու վրայ: Ան որպէս առաջնորդող՝ սրամիտ եւ տաք շունչով կը ներկայացնէ օրուան կեանքը, կ՝անդրադառնայ առօրեայ դէպքերու, եղելութիւններու եւ ուշագրաւ դէմքերու:
Լիբանանեան մամուլը՝ հեղինակը կը համարէ այն անփոխարինելի դաշտը, ուր կարելի է գտնել խօսքի ու մտքի ազատութիւնը: Ի զուր չէ ըսուած՝ ժողովրդավար երկիրներու համար մամուլը չորրորդ իշխանութիւնն է, որ ունի իր հեղինակութիւնը, ուժականութիւնն ու գրաւչութիւնը: Անոր տեղը չեն կրնար գրաւել տեղեկատուական ու լրատուութեան այլ միջոցներ, որքան ալ արագընթաց, անմիջական կամ հրապուրիչ ըլլան անոնք:
Հայ մամուլը իր ազգային հպարտութեամբ ներկայացուցիչն է մեր ազգին, լեզուին եւ մշակոյթին: Իր տողերուն մէջ կը բաբախեն մեր ժողովուրդին բոլոր խորունկ խռովքներու սերմերը: Հոն յիշատակուած իրադարձութիւնները առնուած են հայրենիքի եւ Սփիւռքի առօրեայ կեանքէն եւ մեզ անմիջապէս շրջապատող միջավայրէն: Այս ձեւով կը պատկերացնէ մեր կեանքը, մեր ազգային եւ հանրային կեանքի յոռի կամ խորհրդածելի երեսները:
Հայ մամուլը դաստիարակիչ բեմ է գրական, գեղարուեստական ճաշակ մշակելու համար եւ ամէնէն էականը սերունդ կը թրծէ այլասերումի յորձանքին դէմ պայքարելու վճռակամութեամբ:
Յարգանք եւ պատկառանք մամուլի ուղղամիտ եւ անաչառ խմբագիրներուն:
ԼԻԲԱՆԱՆ
Լիբանանի պատերազմի ներշնչումներէն ծնունդ առած այս գրութիւններով հեղինակը վերլուծական շունչով փորձած է կատարեալ ճշդութեամբ հայելիացնել անոր արիւնալի տագնապը, քաղաքական խորունկ վիշտերն ու աննկարագրելի տխրութիւնը:
Յարատեւ որոնումի անոր բոցավառ կիրքը՝ երեւոյթները դիտելու, անկէ տպաւորուելու եւ անոր հակազդելու ուղիղ, հատու եւ վճռական գիտակցութիւնն ու խիզախութիւնը ծնունդ տուած են այս աղմկալից յօդուածներուն, որոնց մէջ իրենց հաւասարակշիռ զօրութիւնը գտած են քաղաքականն ու ազգայինը:
ՇՐՋԱՆԱՅԻՆ – ՔԱՂԱՔԱԿԱՆ
Հեղինակը քաղաքական հարցերու խորաթափանց իմաստասէր իր թռիչքները պարզած է դէպի քաղաքական լայն յուզումներ եւ գրիչը շարժած սպառնալից անիրաւ ճնշումներու դէմ:
Արաբ-իսրայէլեան հակամարտութեան մէջ, ամէնէն ծանրակշիռ հիմնախնդիրը համարած է Պաղեստինեան հարցը: Ա.Մ.Նահանգներ իր կողմնակալութեամբ աւելի մթագնած է կացութիւնը, որուն միացած է նաեւ Մ.Ա.Կ.ը: Արաբական աշխարհի մէջ, ամէնէն աւելի լիբանանցիք ու սուրիացիք զօրակցած են պաղեստինցիներուն:
Անդրադարձած է Իրաքը հարստահարելու եւ ստրկացնելու դիտաւորութեամբ ամերիկացիներու բարբարոսական յարձակման:
ՆԱԹՕ-ի գագաթնաժողովը, որ կայացած է Իսթանպուլի մէջ, արդիւնքն եղած է Ա.Մ.Նահանգներու բացայայտ մղումին՝ օգտուելու համար Թուրքիոյ աշխարհագրական դիրքէն եւ իրականացնելու Թուրքիոյ Եւրոպական Միութեան անդամակցելու երազանքը:
Գիրքը կը տրոփէ նաեւ «Ապրուած Հրապարակագրութիւն՝ Յետադարձ Հայեացքով»՚Բ. հատորին պատուարժան անձնաւորութիւններու վկայութիւններով եւ կարծիքներով: Հերթական կարգով կ՝արտագրեմ անունները:
– Պերճ Սեդրակեան – նախագահ Հ.Բ.Ը.Միութեան
– Մ. Հացկենց, Մեթր Գասպար Տէրտէրեան
– Վեր. Դոկտ. Փօլ Հայտօսթեան – նախագահ Հայկազեան Համալսարանի
– Դոկտ. Զաւէն Մ. Մսըրլեան, Պէպօ Սիմոնեան, Դոկտ. Վաչէ Ղազարեան, Սարգիս Նաճարեան, Արա Արծրունի, Երուանդ Պապայեան, Արմէն Իւրնէշլեան, Զաւէն Ղարիպեան, Լալա Մինասեան, Թամար Յովհաննիսեան, Էօժէնի Դանիէլեան, Դոկտ. Մինաս Գոճայեան, Ժիրայր Դանիէլեան, Երան Գույումճեան, Ժիրայր Նայիրի:
Հեղինակը իր իմաստութեան համբաւովը ճախրած է:
Կարելի չէ չհիանալ կարդալով այս գիրքը, որ կ՝արտացոլացնէ հեղինակին ուսումնասիրական տքնութիւններն ու քննախուզութիւններու տագնապը:
Ուշագրաւ խորագիրները, բացագանչութիւններով համեմուած երբեմնի սրամիտ եւ զուարթախառն ոճը, ժպիտներ կը յառաջացնեն դիմագիծերու վրայ, որոնք կը քօղարկեն հոգին դղրդեցնող տագնապներն ու յուզումները:
«Սուրը փառքով դրուած պատեան»ին առջեւ կը խոնարհիմ ու այրող արցունքը կը բարձրանայ աչքերուս մէջ:
Ճակատագրի հեգնա՜նք…
Keghart
Keghart
keghart.com