Վեցօրեայ Արաբ-Իսրայէլեան Պատերազմը

Մեթր Պարգեւ Դաւիթեան, «Լուսաբաց», Թորոնթօ, 6 Յունիս 2015

Երկուշաբթի օր մը, 5 Յունիս 1967 թուականին, Իսրայէլ, իր ետին ունենալով Ամերիկան, վեցօրեայ պատերազմով մը ջախջախեց արաբական ազգայնականութեան բոլոր ամրոցները, որոնց ետին կը կանգ­նէր Սովետական Միութիւնը։ Եգիպտոսի նախագահ Կամալ Ապտըլ Նա­սէրի շուրջ հաւաքուած ազ­գայնական աշխարհը Արաբիստանի, որ իր մէջ կը համախմբէր Եգիպտոսի կողքին Ալճերիան, Լիպ­իան, Սուտանը, Սոմալիան, Եմէնը, Իրաքը, Սուրիան եւ Լիբանանը, որուն մէջ լռեցուած, զսպուած կամ բանտարկուած էին իսլամական բոլոր մոլե­ռանդ ուժերը եւ իրարու հետ կը գործէին գաղափարապաշտ ազ­գայնական քրիստոնեայ եւ իս­լամ ուժերը, ուժգին հարուած ստացաւ այդ պատերազմին պատճա­ռաւ, որմէ երբեք չվերա­կանգնեցաւ եւ ատկէ ետք արաբական ազգայնականութիւնը տկարացաւ ու իս­լամ կրօնա­մո­լութիւնը զօրացաւ։

Մեթր Պարգեւ Դաւիթեան, «Լուսաբաց», Թորոնթօ, 6 Յունիս 2015

Երկուշաբթի օր մը, 5 Յունիս 1967 թուականին, Իսրայէլ, իր ետին ունենալով Ամերիկան, վեցօրեայ պատերազմով մը ջախջախեց արաբական ազգայնականութեան բոլոր ամրոցները, որոնց ետին կը կանգ­նէր Սովետական Միութիւնը։ Եգիպտոսի նախագահ Կամալ Ապտըլ Նա­սէրի շուրջ հաւաքուած ազ­գայնական աշխարհը Արաբիստանի, որ իր մէջ կը համախմբէր Եգիպտոսի կողքին Ալճերիան, Լիպ­իան, Սուտանը, Սոմալիան, Եմէնը, Իրաքը, Սուրիան եւ Լիբանանը, որուն մէջ լռեցուած, զսպուած կամ բանտարկուած էին իսլամական բոլոր մոլե­ռանդ ուժերը եւ իրարու հետ կը գործէին գաղափարապաշտ ազ­գայնական քրիստոնեայ եւ իս­լամ ուժերը, ուժգին հարուած ստացաւ այդ պատերազմին պատճա­ռաւ, որմէ երբեք չվերա­կանգնեցաւ եւ ատկէ ետք արաբական ազգայնականութիւնը տկարացաւ ու իս­լամ կրօնա­մո­լութիւնը զօրացաւ։

Նախագահ Ապտըլ Նասէրով ներշնչուած եւ հրահրուած ժողովուրդները Ասիոյ եւ Ափ­րիկէի, որոնք գաղութատիրութեան ճիրաններուն մէջ արիւնաքամ եղած էին երկա՜ր տարի­ներ, անկախութիւն ստա­նա­լով միացուցած էին իրենց ձայները Նասէրի ձայնին, ձեւով մը անոր տալով Ասիոյ եւ Ափրիկէի ազա­տատենչութեան խօսնակը դառնալու դերը։ Եւ որով­հե­տեւ Նասէր կանգնած էր Սովետական Միութեան կողքին, այդ երկիրները դարձած էին ան­դամ­ներ Սովետական Միութեան «քէմփ»-ին։ Նասէրի պար­տու­թեամբ եւ անկումով կարծէք ինկաւ անոր ետին կանգնողը՝ Սովետական Միութիւնը, որ արաբական ազգայնականութեան եւ Ափրիկէի ու Ասիոյ վերելքին եւ յաջողութեան պաշտպան կանգնած ըլլալու դե­րին մէջ կը գտնուէր։ Յարաբերական իմաստով բացատրուած, կարելի է ըսել թէ Ռուս արջը Սովետ կով դարձած էր` կաթ տալու աշխարհի չքաւորներուն եւ անկարներուն, որպէսզի իրենց իրա­ւունք­­ներուն տէր դառնալու ուժ ունենան, ի գին իր սեփական զաւակներու (ժողովուրդներու) զրկանքին ու զուլումին։

Եւ պատահական չէր նաեւ որ Յունիս 5, 1967-էն միայն չորս ամիս ետք` Հոկտեմբեր 9, 1967-ին, Սովե­տը ինկաւ անգամ մը եւս, այս անգամ Լատին Ամերիկայի մէջ, ուր Նասէրը տապալող միջազգային ու­­ժե­րը սպաննեցին յեղափոխականներու կուռքը՝ Էռնէսթօ Չէ Կեվարան։ Ու այդպիսով, Համաշ­խար­հա­յին Երկրորդ Պատերազմէն ետք Սովե­տա­կան Միութեան հայրենական մեծ յաղթանակով ամրա­պնդը­ւած իրաւապայքարը տկար ու անիրաւուած ազգերուն համար կարծէք ձեւով մը վերջ գտաւ Միջին Ա­րե­ւելքի եւ Լատին Ամերիկայի մէջ, ուր նորաբոյս բռնատիրութիւններ Ամերիկայի օրհնութեամբ կեանք ստա­ցան ու արգելք եղան իրենց իշխած երկիրներուն մէջ ազգային եւ ընկերային կեանքի յառաջ­դի­մու­թեան։

Թէ ինչո՞ւ կը յիշուին այս բոլորը եւ ինչի՞ կը ծառայեն այսպիսի յիշատակումները։

Վեցօրեայ Յունիսեան Պատերազմը եղաւ անիծեալ այն դէպքը, որուն պատճառաւ ծնունդ առին շատ-շատերուն դժբախտութիւնները։ Այդ պատերազմէն ետք յաղթող կողմերը ամէն առիթ գործածեցին խանգարելու եւ անհանգստացնելու միւս կողմին կեանքը։ Շատ մը տեղեր Սովետը բարոյապէս ինկած տեսած ու անոր տկարութիւնները փորձած Արեւմուտքը սկսաւ աջ ու ձախ անգութօրէն հարուածել, եւ Նասէրի անկումէն ու մահէն (1970) ետք սկսաւ նոր ծրագիրներ իրականացնել շրջանէն ներս, սկսեալ՝ Պաղեստինի Ազատագրութեան Կազմա­կեր­պութենէն, ստեղծելով Լիբանանի քաղաքացիական պատե­րազմը (1975-1990), որու տեւո­ղութեան ընթացքին Միջին Արեւելքի մէջ քիչ մը ամէն տեղ աննախընթաց դէպքեր տեղի ունե­ցան.

Արաբական աշխարհի ազգային արժանապատուութիւնը ոտնակոխուեցաւ Ան­ուար Սա­տա­թի կնքած համաձայնութեամբ Իսրայէլի հետ (1979). պաղեստինցիներ ջարդուեցան Պէյ­­րու­թի Սապրա-Շաթիլա գաղթակայանններուն մէջ (1982) եւ անոնց զինուորական ներկա­յութիւնը վերջ գտաւ Լիբանանի մէջ. Իրաքի Սատտամ Հիւսէյնին ծուղակ լարուեցաւ Քուէյթի մէջ (1990) եւ հարուած-հարուածի ետեւէն` բոլոր արաբական ամրոցները խորտակուեցան ու անոնց ազգային արժանա­պատ­ուութիւնը ոտնակոխուեցաւ, մանաւանդ վերջին հարուածովը Ճորճ Պուշի շուրջ հաւաքուած Neo-Conser­vative կոչեցեալ «խունթա»-ին։

Այս բոլոր հարուած­նե­րուն հետ փլաւ նաեւ Սովետական Միութիւնը (1991) եւ խախտեցաւ աշխարհի հաւասա­րակշռութիւնը յօգուտ բոլոր այն կողմերուն եւ ուժերուն, որոնք չեն վարանիր արիւն եւ աւեր սփռելու հոն ուր սահմաններ պէտք է խախտին, որպէսզի նոր շահաղ­բիւր­ներ բացուին։ Գա­ղա­փարապաշտութիւնը, որ կը բնորոշուէր արաբական ազգային միութեան կարգա­խօ­սով, պարտուեցաւ Միջին Արեւելքի մէջ` տեղի տալով կրօնապաշտութեան մը, որուն սերմերը Ամե­­րի­կայի կողմէ ատենօք ցանուեցան Աֆղանիստանի մէջ, որ այսօր մարդակերպ գազան­ներով խռնո­ւած` աւերներ կը գործէ Իսլամական Պետութիւն անուան տակ։

1967-ի վեցօրեայ պատերազմին հետեւանքով նոր գաղութատիրութիւն կը մշակուի այսօր Միջին Ա­րե­ւելքի մէջ եւ հայութիւն կը պարպուի հոնկէ ու զուլում կը տիրէ ամենուրէք` յանուն կրօնի եւ անոր ե­տին կանգնող մօտաւոր ու հեռաւոր քանդիչ նպատակներու իրագործման։