Մտորումներ մեր ներկայի եւ ապագայի Մասին

ՆՈՐ ԴԱ՞Ւ ՄԸ ԱՊՐԻԼ 24-Ի ՆԱԽՕՐԷԻՆ  խմբագրականին առիթով

Դոկտ. Արմէն Պաղտոյեան, ԱՄՆ, 16 Ապրիլ 2021

Ազգեր անցեալի  փորձառութիւն մը կը յիշեն հպարտութեամբ, ցաւով, պարծանքով եւ այլ զգացումներով: Նայած՝  պատահարի էութեան:  Իսկ ապագան կը կառուցանեն ըստ իրենց ներկայի իրավիճակին եւ հնարաւորութիւններու բանական ճանաչողութեան:

Ուրեմն  փորձենք լայն  գիծերու մէջ  բանականօրէն  ընդգրկել  մեր  հայրենիքի եւ սփիւռքահայութեան  այժմու իրավիճակը:  Ըստ այնմ  ուրուագծելու համար ապագայի
կերտման  հայեցակարգ մը:

Այս փորձը գուցէ  շատերու համոզումներուն հակոտնեայ ըլլայ:  Սակայն կը սիրեմ յուսալ որ առիթ կրնայ ստեղծել նոր հայեցակէտէ մը դիտելու  ազգային մեր հրատապ հարցերը:

«Հայ Դատ» հասկացութիւնը  վերջին տարիներուն վերածուեցաւ կարծես աճուրդի դրուած պահանջատիրական ապրանքի մը, որուն գինը հետզհետէ բարձրացաւ մինչև անհաս հորիզոն:

Այս զարգացումը մեզ կը դնէ որոշ հարցերու պատասխան տալու անյետաձքելի ստիպողության դիմաց:

Հայկական սփիւռքը  ունի՞ Հայաստանի ներկային եւ ապագային վերաբերեալ ճակատագրական դեր խաղալու կարողութիւնը:  Ո՛չ: Հայկական սփիւռքը  ունի՞ միջազգային ատեանի մը՝ օրինակ ՄԱԿ-ին՝ պահանջագիր, դիմումնագիր, թէկուզ  աղերսագիր մը ներկայացնելու իրաւունքը: Ո՛չ: Սփիւռքին՝ իբրեւ քաղաքական գոյակի՝ ճանաչուած չըլլալու հանգամանքը զինք քաղաքական ասպարէզի մէջ կը կաշկանդէ բացառապէս քարոզչական գործունէութեան սահմաններուն մէջ :

Ժողովուրդի մը հոգեմտաւոր  էութիւնը որքա՞ն ժամանակ պէտք  է պահել  անցեալի ահեղ իրադարձութեան մը մղձաւանջային կալանքին մէջ՝ անել  կացութեան դատապարտելով նա՛եւ յետնորդ սերունդներու առողջ, անխոցելի, ապահով, խաղաղ, եւ բարգաւաճ կեանք մը ստեղծելու մարդկային հիմնական իրաւունքը:  Այս կէտը գուցէ մեր դիմագրաւած հարցերուն ամենէն բարդն է:

Այժմ կը գտնուինք վիճակի մը մէջ, ուր ցեղասպանութեամբ ընդգրկուած պահանջներու մէջ մաքսիմալիզմէ (արեւելապաշտութենէ) որեւէ զիջում ազգային դաւաճանութեան համազօր յանցանք է: Իրականութիւնը այն է, որ Հայոց Ցեղասպանութիւնը այսօր լայնօրէն վաւերագրուած է ու ճանաչում գտած  բազմաթիւ երկիրներու եւ հասարակական կազմակերպութիւններու կողմէ: Բազում  գրքեր գրուած են անոր տարողութեան եւ անժխտելիութեան մասին:  Հարց կը ծագի: Արդեօ՞ք մենք դեռեւս կը տարակուսինք մե՛ր իսկ Ցեղասպանութեան պատմական իրողութեան եւ ամէն տարի աղերսանքներով կը դիմենք Միացեալ Նահանգներու նախագահին՝ որ հայկական «ջարդերը» ընդունի որպէս ցեղասպանութիւն: Ի վերայ ամենայնի՝  անբաւարար կը գտնենք ու կը բողոքենք որ Թուրքիոյ խորհրդարանին տուած իր ճառին մէջ նախագահ Օբամա այս նիւթին յիշատակութիւնը կատարած է «Մեծ Եղեռն» տարազով: Պահ մը հարց տանք: Պայմա՞ն է որ ԱՄՆ-ի նախագահ մը Ցեղասպանութիւն  բառով որակէ եղածը, որպէսզի հաստատուի պատմական իրողութիւն մը: Ե՞րբ պիտի հասկնանք որ ԱՄՆ-ի արտաքին քաղաքականութեան մէջ Թուրքիա միշտ գերադաս պիտի մնայ Հայաստանին՝ անկախ հաիւրաւոր գոնկրէսմեններու այս ուղղութեամբ ի նպաստ մեզի որդեգրած դիրքէն եւ մեր պատասխանատու ղեկավարներուն անդադրում ջանքերէն:

Ե՞րբ պիտի սորվինք՝ որ ներկայ իրադրութեան մէջ՝ ԱՄՆ-ի կառավարութեան համար «ցեղասպանութիւն» բառի օգտագործումը կը մղուի ոչ թէ բարոյական սկզբունքէ՝ այլ քաղաքական նկատումէ:  Վերջապէս՝ ե՞րբ պիտի անդրադառնանք որ Թուրքիան երբեք պիտի չընդունի թէ պատահածը ցեղասպանութիւն էր:  Եւ որ Թուրքիոյ ճանաչումը բացարձակապէս անհրաժեշտ բաղադրիչ մը պէտք չէ ըլլայ մեզի համար:

Այս բոլորին յարակից՝  ե՞րբ պիտի ընդունինք որ հակաթուրք բողոքացոյցերը, Թուրքիոյ դէմ  անարգական արարքները (թրքական դրօշի հրապարակաւ պղծում եւ այրում),  մանաւանդ թուրք դեսպաններու սպանութիւնը պարզապէս գրգռիչ եւ ապարդիւն ակտեր են: Անոնք անպատասխան չեն մնար:  Թուրքիա կը գտնէ առիթը անխնայ հակադարձելու եւ մեզ նոյնիսկ ահաւոր  հետեւանքներու ենթարկելու (Հալէպ, Արցախ):

Քանի մը բառ ռուս-հայկական  յարաբերութեան մասին:

Ռուսաստան եւ Հայաստան  ճակատագրակից  երկիրներ են:  Հարաւային  Կովկասի խաղաղութիւնը Ռուսատանի համար պաշտպանողական անհրաժեշտ պատուար է հաւանական որեւէ օտար ուժի թափանցումին դէմ: Հայաստանի համար Ռուսաստան եղած է եւ կը մնայ իր գոյատեւման ու անվտագութեան ոչ թէ գլխաւոր, այլ՝ միակ երաշխիքը:  Այս անվիճելի իրողութենէն անկարելի է չեզրակացնել պարզ ու յստակ տարրական ճշմարտութիւնը. ինչ որ լաւ է Հայաստանի համար, նաեւ լաւ է Ռուսատանի համար:  Եւ հակառակը:  Ահա թէ ինչո’ւ Հայաստանի մէջ այսօր լայն ժողովրդականութիւն կը գտնէ Ռուսատանի հետ մերձեցումի սերտաճման՝ ընդհուպ միութեան՝ գաղափարախօսութիւնը:  Ասոր կը հետեւի նաեւ փոխադարձ հարկադիր պարտաւորութիւն մը երկու երկիրներուն համար.  գերազանցապէս ուսումնասիրել իւրաքանչիւրին  երկրաքաղաքական շահերը՝ ընդմիշտ մնալով  հաւատարիմ անոնց համադասութեան եւ պաշտպանութեան:

Եւրասիական տարածաշրջանը, որուն փոքրիկ բայց կաեւոր մէկ մասնիկն է Հայաստան, կը գտնուի աշխարհացունց զարգացումներու փուլին մէջ: Սփիւռքահայութեան համար պիտի ստեղծուին նորածին մտածելերպի հարկադրանքներ: «Հայ Դատ»ը պիտի գտնուի հիմնական իր առաքելութեան վերափոխումի անհրաժեշտութեան դէմ յանդիման՝ յարմարելու համար նորաստեղծ պայմաններու:

Մի՛շտ վասն հայապահպանման եւ վասն հայրենեաց: