KeghartBy Hovel Chenorhokian, Le Raincy, France, 21 January 2022
Seda Aznavour sings (here):
“There is fire in Paradise, in my Paradise, in Lebanon
I wish the whole world loved my Paradise, my Lebanon
But many were jealous of you, Lebanon
My beloved Lebanon, you were the heart of the Diaspora.”
Indeed, Lebanon is the beating heart of the Diaspora.
Its schools have shaped generations of Elite, including a Nobel Prize Laureate.
Its Theological institutions, the Seminary of Antelias, the Near East School of Theology and the Patriarchal Congregation of Bzommar have provided the Western Diaspora with Spiritual fathers.
The Haigazian University, the only Armenian University in the Diaspora, has shaped its Educators.
It has spread light and knowledge. It has been the first institution in the whole of the Middle East, including Israel and Iran, to launch Rockets as early as 1960s (see here) to the point of getting NATO member countries involved to halt the program.
The Lebanese economic crisis started in 2019, followed by the pandemic, the August 4 2020 sea port explosion, the regional and the political crisis have brought Lebanon to its knees, the minimum salary to 25 USD per month, one of the lowest in the world and 70% of its population including its Armenian minority to extreme poverty (see here), lining up for bread distribution!
While Ethiopia was facing dangerous political destabilization in 1991, Israel and World Jewish organizations got together, planned, financed and executed 14,325 Ethiopian Jews to Israel in 36 hours of non-stop Flights (see here).
The case of our people is different than that of the Falashas, who were mostly farmers in Ethiopian highlands, while “Lebanon”, the beating heart of the Western Diaspora is of a strategic importance for the Nation.
Have you asked yourself why Jewish organization and probably the state of Israel are funding Yiddish culture in North America? Do you know how many Yiddish movies are available on Netflix?
It is true that speaking Armenian is not a necessary condition to be Armenian, but deprive people from their culture, they lose their identity and you lose them.
And God forbid, if suddenly one of the branches of our bifurcate tree dries out, the second branch and then the tree itself will be threatened.
Haigazian University Campus
The Diaspora is not exhausted. It has to gain collective consciousness, get together, set its agenda and take action. Among the agenda articles should be taking ownership of its community in Lebanon.
We need a Task Force to subtly undertake a strategic study to secure the well-being of our people in Lebanon and in the Middle East generally, to project the future of these communities with the perspectives of safeguarding and consolidating institutions and the Western Armenian heritage.
Our people are known to be creative and industrious. Yet we need to adapt to the global evolution; certain trades are in decline, others are rising. We need leadership to lead, entrepreneurs to create jobs, train people in new jobs, in construction, services. We need mentors to orient our youth towards remote jobs, such as the jobs offered to 100 000 French students by Side or Upwork which has 17 million users.
Power supply, a serious issue in Middle East comes here as an obstacle. Rather than raising funds to buy fuel for our schools, we should equip all our institutions with solar panels, to put in place libraries where our youth could go and work their laptops.
Beyond, we can plan installing wind turbines to supply electricity to the whole towns of Anjar, Kessab and their neighboring non-Armenian towns, making thus a political achievement; we can plan and fund 5 million Euros investment in “Waste to Clean Energy Plant” to transform the waste piled up in Bourj Hamoud to methane. We are not talking here about a donation, but an investment which would probably be paid back in 5 to 7 years.
The simplest of the above is installing solar panels on our schools, yet that needs preliminary studies, sourcing and execution. Such an initiative would be so much easier if we got together and made a global project in partnership with a company like UAE based MASDAR, to equip 100 buildings in Lebanon and beyond, in countries which have power shortage problems.
I recall Mr Harut Sassounian relating about his initiative of forming a coalition of six major Armenian-American organizations, his conversation with then President of the AGBU, the late Mrs. Louise Simone, who had immediately agreed to join, as had done within the same hour all the other five groups. That was in 1989, in the wake of the earthquake, which then generated collective awareness. Due to that unified action, the constituted group managed to send to Armenia and Artsakh, $947 million of humanitarian aid with the support of Mr. Kirk Kerkorian who had appreciated the Unity.
The challenge is not the funding, but the Coalition, the Unity in spirit.
I call upon the major Armenian organizations in Lebanon, with the support of their parent organizations, to establish a Unified Fund each putting in their two cents, announcing their coalition in a press release. The Diasporas would then hear and save the beating heart of the Diaspora.
Լիբանան, Սփիւռքի բաբախող սիրտը
Յովէլ Շնորհօքեան, Լը Ռենսի, Ֆրանսա, 21 Յունուար 2021
Սեդա Ազնաւուր կ’երգէ (այստեղ).
«Իմ դրախտիս մէջ կրակ կայ, իմ դրախտիս՝ Լիբանանի,
Երանի ամբողջ աշխարհը սիրէր իմ դրախտս՝ Լիբանանը,
Բայց շատեր կը նախանձէին քեզի, Լիբանան,
Իմ սիրելի Լիբանան, դուն Սփիւռքի սիրտն էիր»:
Արդարեւ, Լիբանան Սփիւռքի բաբախող սիրտն է:
Իր դպրոցները սերունդներ պատրաստած են, ներառեալ՝ Նոպէլեան մրցանակի դափնեկիր մը:
Իր աստուածաբանական հաստատութիւնները՝ Կիլիկիոյ կաթողիկոսութեան դպրեվանքը, Մերձաւոր Արեւելքի Աստուածաբանական Դպրոցը եւ Զմմառի Պատրիարքական միաբանութիւնը, արեւմտեան Սփիւռքին տուած են հոգեւոր հայրեր:
Հայկազեան համալսարանը,– Սփիւռքի միակ հայկական համալսարանը,– պատրաստած է մանկավարժներ:
Լոյս եւ գիտութիւն տարածած է: Միջին Արեւելքի մէջ առաջին հաստատութիւնը եղած է, ներառեալ՝ Իսրայէլի եւ Իրանի մէջ, որ 1960-ականներու սկիզբը (տե՛ս այստեղ) հրթիռարձակում իրականացուցած է այն աստիճան, որ ՆԱԹՕ-ի անդամ երկիրները միջամտած են՝ կասեցնելու ծրագիրը:
2019-ին սկիզբ առած լիբանանեան տնտեսական ճգնաժամը, անոր յաջորդած պսակաձեւ ժահրը, 4 Օգոստոս 2020-ին տեղի ունեցած պայթումը, շրջանային ու քաղաքական ճգնաժամը Լիբանանը ծունկի բերած են՝ նուազագոյն ամսավարձը հասցնելով 25 ամերիկեան տոլարի, ինչը աշխարհի ամենացածերէն մէկն է, եւ իր բնակչութեան 70 տոկոսը, ներառեալ հայ փոքրամասնութիւնը, ծայրայեղ աղքատութեան (տե՛ս այստեղ), որ հերթի կը կենայ հաց գնելու համար:
Մինչ Եթովպիոյ մէջ քաղաքական վտանգաւոր ապակայունացում կը տիրէր 1991-ին, Իսրայէլ եւ հրէական կազմակերպութիւնները ի մի եկան, ծրագրեցին, ֆինանսաւորեցին եւ իրականացուցին 14 325 եթովպացի հրէաներու տեղափոխումը Իսրայէլ՝ 36 ժամ անընդմէջ թռիչքներով (տե՛ս այստեղ):
Մեր ժողովուրդին պարագան տարբեր է ֆալաշաներու պարագայէն, որոնք մեծ մասամբ ագարակապաններ էին եթովպական լեռնաշխարհին մէջ, մինչդեռ արեւմտեան Սփիւռքի բաբախող սիրտը՝ Լիբանան, ռազմավարական նշանակութիւն ունի ազգին համար:
Դուք ձեզի հարցուցա՞ծ էք, թէ ինչո՞ւ հրէական կազմակերպութիւնները եւ, ամենայն հաւանականութեամբ, Իսրայէլի պետութիւնը կը ֆինանսաւորեն Հիւսիսային Ամերիկայի մէջ Իտիշ մշակոյթը: Գիտէ՞ք, թէ քանի՛ Իտիշ ֆիլմեր կան «Netflix»-ի մէջ:
Ճիշդ է, որ հայերէն խօսիլը պարտադիր պայման չէ հայ ըլլալու, բայց եթէ ժողովուրդ մը զրկես իր մշակոյթէն, ան կը կորսնցնէ ինքնութիւնը, որմէ ետք ան լրիւ կը կորսուի:
Եւ Աստուած մի՛ արասցէ, եթէ յանկարծ մեր երկփեղկուած ծառի ճիւղերէն մէկը չորնայ, կը վտանգուի երկրորդ ճիւղը, իսկ յետոյ՝ ամբողջ ծառը:
Սփիւռքը չէ սպառած: Պէտք է պարզապէս հաւաքական գիտակցութեամբ համախմբուի, օրակարգ սահմանէ եւ գործի անցնի: Օրակարգի խնդիրներէն պէտք է ըլլայ լիբանանահայ համայնքին տէր կանգնիլ:
Մեզի անհրաժեշտ է աշխատանքային խումբ մը կատարելու ռազմավարական կշռադատուած ուսումնասիրութիւն մը՝ ապահովելու Լիբանանի եւ ընդհանրապէս Միջին Արեւելքի մեր համայնքներու բարեկեցութիւնը, ամրապնդելու մեր հաստատութիւնները՝ արեւմտահայ ժառանգութեան պահպանման հեռանկարով:
Մեր ժողովուրդը յայտնի է որպէս ստեղծագործ ու աշխատասէր: Բայց պէտք է յարմարինք համաշխարհային հոլովոյթին. որոշ առեւտուրներ անկում կ’ապրին, ուրիշներ՝ վերելք: Մենք պէտք ունինք ղեկավարութեան՝ առաջնորդելու, ձեռնարկատէրերու՝ աշխատատեղեր հիմնելու եւ նոր աշխատատեղերու մէջ մարդիկ պատրաստելու: Մեզի խորհրդատուներ պէտք են, որպէսզի մեր երիտասարդութիւնը յստակ պատկերացում կազմէ հեռավար աշխատանքներու մասին, ինչպիսիք են՝ 100 000 ֆրանսացի ուսանողներու առաջարկուող աշխատանքները Side-ի կամ Upwork-ի կողմէ, որ 17 միլիոն օգտատէր ունի:
Ելեկտրականութեան մատակարարումը, որ լուրջ խնդիր է Մերձաւոր Արեւելքի մէջ, այստեղ որպէս խոչընդոտ կը ներկայանայ: Մեր դպրոցներուն վառելանիւթ գնելու միջոցներ հայթայթելու փոխարէն մենք պէտք է մեր բոլոր հաստատութիւնները զինենք արեւային մարտկոցներով, գրադարաններ տեղադրենք, ուր մեր երիտասարդները կարենան երթալ եւ աշխատիլ իրենց դիւրաթեք համակարգիչներով:
Բացի այդ՝ մենք կրնանք ծրագրել հողմաշարժիչներ տեղադրել՝ ելեկտրականութիւն մատակարարելու Այնճարին, Քեսապին եւ անոնց հարեւան ոչ-հայկական շրջաններուն՝ այդպիսով քաղաքական յառաջխաղացք մը արձանագրելով. մենք կրնանք ծրագրել ու իրականացնել 5 միլիոն եւրոյի ներդրում՝ Պուրճ Համուտ կուտակուած թափօնները ճահճագազի (metane) վերածելու համար: Այստեղ նուիրատուութեան մասին չենք խօսիր, այլ ներդրումի մը, որ պիտի վերադարձուի 5-էն 7 տարի ետք:
Վերոնշեալներէն ամենապարզը՝ մեր դպրոցներուն մէջ արեւային մարտկոցներու տեղադրումն է, ինչը, սակայն, կը պահանջէ նախնական ուսումնասիրութիւններ, աղբիւրներու հաւաքում եւ գործադրում: Այսպիսի նախաձեռնութիւն մը աւելի դիւրին պիտի ըլլար իրականացնել, եթէ համախմբուէինք եւ ԱՄՆ հաստատուած ՄԱՍՏԱՐ-ի նման ընկերութեան հետ գործակցաբար ընդհանուր նախագիծ կազմէինք՝ 100 շէնք վերազինելու Լիբանանի եւ այլ երկիրներուն մէջ, ուր ելեկտրականութեան պակաս կայ:
Կը վկայակոչեմ պարոն Յարութ Սասունեանի՝ ամերիկահայ վեց խոշոր կազմակերպութիւններէ բաղկացած միաւոր կազմելու նախաձեռնութիւնը, իր զրոյցը ՀԲԸՄ-ի ատենի նախագահ հանգուցեալ տիկին Լուիզ Սիմոնի հետ, որ անմիջապէս համաձայնած էր միանալ, որուն հետ միասին՝ միւս բոլոր հինգ խումբերը՝ միեւնոյն ժամուն: 1989-ին էր այդ, երբ երկրաշարժի հետեւանքով հաւաքական արթնութիւն ստեղծուած էր: Այդ միասնական գործողութեան շնորհիւ հիմնուած խումբը յաջողեցաւ Հայաստան եւ Արցախ ուղարկել 947 միլիոն տոլարի մարդասիրական օգնութիւն՝ աջակցութեամբ Պարոն Քըրք Քըրքորեանի, որ գնահատած էր այդ միասնութիւնը: Մարտահրաւէրը ֆինանսաւորումը չէր, այլ միաւորումը, միասնական ոգին:
Ես կոչ կ’ընեմ Լիբանանի հայկական գլխաւոր կազմակերպութիւններուն, որ իրենց մայր կազմակերպութիւններուն աջակցութեամբ հիմնեն միացեալ հիմնադրամ մը, ուր իւրաքանչիւրը երկու լուման դնէ՝ մամլոյ հաղորդագրութեամբ յայտարարելով իր համագործակցութեան մասին: Այն ժամանակ Սփիւռքները պիտի լսեն ու կը փրկեն Սփիւռքի բաբախող սիրտը:
Keghart
Keghart
