Armenia’s Samson Option – a fictitious scenario

By David Davidian, World Geostrategic Insights, Yerevan (RoA), 16 May 2022

Հայերէն բնագիրը ընթերցելու համար սեղմել այստեղ

The following fictional Red Cell scenario is intended to stimulate alternative thinking and challenge conventional wisdom, tying together events in operational fiction with national realities.

The goal was to ensure there was no chance of an accidental activation of Armenia’s Samson Option.  After all, there is no way of reversing the effects of detonating Armenia’s Metsamor Nuclear Power Station (NPP) operating at full power. The Samson Option refers to the strategy whereby Israel would launch a massive nuclear retaliatory strike if the state itself was being overrun, just as the Biblical figure Samson is said to have pushed apart the pillars of a Philistine temple, bringing down the roof and killing himself and thousands of Philistines who had gathered to see him humiliated.

An Armenian Samson Option would be the absolute last-ditch effort to deter capturing and eliminating what remains of the Armenian homeland and its people. Suppose an enemy of Armenia plans on attacking Armenia, destroying or cleansing its population and what remains of its culture. In that case, it will be met with so much radioactive contamination and fallout that the enemy will surely think hard about destroying what remains of Armenia and capturing its land. What remains of Armenia and surrounding lands will be uninhabitable for centuries. Armenia’s enemies are just outside of Armenian borders, and the radioactive contamination carried by prevailing atmospheric conditions will wreak havoc on them to such an extent as to make the Chernobyl nuclear disaster look insignificant. Chernobyl was due to blatant human error. Armenia’s Samson Option will be planned for maximum effect.

Armenians either live on what remains of their once vast homeland, or nobody does. Two-thirds of Armenians in Asia Minor were exterminated in the 1915 Turkish genocide of the Armenians, with their lands carved up between Turkey and the Soviet Union. This genocide extended into lands outside of Turkish borders into Persia, Tsarist Armenia, Georgia, and Azerbaijan. Armenian history is tragic, but the Armenians have decided to write their own epilogue. Is this option ethical? It is just as ethical as the Cold War nuclear standoff with the United States and the Soviet Union armed with almost 60,000 nuclear warheads, enough to destroy all life on earth hundreds of times over. That was tolerated. Since the fall of the Soviet Union, wars in Afghanistan, Iraq, Syria, Libya, Serbia, and Ukraine have all been justified, with many hundreds of thousands of innocent people murdered. All these actions were planned, justified and tolerated. The Armenian Samson Option is no different than any of these post-WWII examples of acceptable human behavior. The Armenians were finally serious and made friends with horror.

After a diasporan conglomerate purchased Armenia’s Metsamor NPP from Rosatom and the international intrigue died down after the theft of its spent nuclear fuel, ‘The Division’ was still looking for the twenty-four spent fuel assemblies that were unaccounted for in the aftermath of this heist. The Division was the moniker for Armenia’s National Security Services (NSS) branch that dealt with integrating advanced technologies in the country and investigating high-technology crimes. A new level of state security clearance was added to the existing Confidential, Top Secret, Of Special Importance levels. This new level was called the Black Level (BL). Anybody with a BL clearance doesn’t have much of a life, has a high IQ, and is highly multi-disciplined. A BL cleared individual undergoes periodic reinvestigation and, counter to its ancient Soviet-era counterpart, is mandated to independently undertake the most critical operational decisions. It is no surprise that those at this security level are neither married nor have a family. Armenia’s NSS was transformed from a top-down organization to something horizontal with constant checks and balances.

Armenia’s geopolitical situation is one where it cannot afford to make any strategic mistakes. BL’s overarching function was the continued updating and implementation of Armenia’s Grand National Strategy. BL operatives enabled the implementation of Armenia’s Samson Option. BL was crucial in planting targeted individuals in the International Atomic Energy Agency (IAEA), and its agents accompanied sanctioned IAEA inspections of the Metsamor NPP. Within BL’s charter was an active program to create and gather “kompromat” on foreign leaders of importance to Armenia’s national security.

Five issues had to be overcome to successfully design Armenia’s Samson Option, each with its challenges:

1) Secrecy.

2) Placing nano-thermite and a new experimental high explosive bis(1,2,4-oxadiazole)bis(methylene) dinitrate, or BOM for short, in strategic locations in Metsamor NPP’s infrastructure. This was the best performance per unit volume explosive available.

3) Ensuring there is no chance of a self-detonation (such as with nuclear weapons), being disabled or detonated by an enemy EMP class of weapon.

4) Addressing the diplomatic fallout upon the “denial of such capability.”

5) Purging, co-opting, or compromising spies.

The detonation was accomplished with three independent circuits, each with digital controllers that, even before power was applied (a combination of line and battery backup) to the networked detonators, each ran a diagnostic on the detonator side. A result code was sent to The Division headquarters and several undisclosed locations, each with different transport mechanisms. The diagnostics ran on an average of once every hour. In reality, they ran randomly to avoid prediction. This redundancy was to ensure that it would work in case of a planned or auto-enabled detonation, with the chance of an accidental detonation being effectively zero. Months of testing were performed in a mock reactor building, including developing techniques for insulating detonators circuits from high temperatures in many vital locations.

Of course, autonomous systems would take over the detonation of Metsomor given an incapacitated state apparatus. This capability used a combination of social media, radio and electronic monitoring, AI algorithms, and the combination of several layers of redundancies, each based on mutually exclusive information. Several redundant systems connected The Division’s headquarters with the Metsamor NPP, including a human to press the final button inside Metsamor if all else failed. The NSS BL had nearly unfettered access to Metsamor and performed periodic and unannounced security inspections due to the heist of spent fuel. It was the perfect cover to place explosives, detonation components, and their networking.

Explosive devices would be planted and disguised, while others physically placed at the last minute. Some devices would be robotically placed, especially those near Metsamor’s VVER-440-230’s reactor vessel. Metsamor’s spent fuel heist allowed Armenia’s NSS special access to the refueling cranes, pullies, and rails. Suicide drones (UAVs) would also be used to ensure maximum destruction of Metsamor NPP’s cooling infrastructure and reactor building as a backup mechanism if something prevented either manual or auto-destruction of Metsamor. Specific details of the interaction of these and other redundancies were not available at the time of this writing.

The map below details the extent of nuclear contamination that would result from an accident at the Metsamor NPP. Ironically, it comes from a Turkish study. The effects of the destruction of Metsamor would be many times more devastating due to its planned optimization.

BL and NSS agents with specific scientific backgrounds slowly secured positions within the Metsamor NPP, as many of those who worked at the NPP were purposely offered well-paid jobs outside of the NPP.

During periodic NSS inspections of the Metsamor NPP, the best locations to place explosives were determined. It was not as difficult as one might expect. Primary systems were targeted, but what is known as a “secondary cooling contour” needed to be taken out. However, as difficult as it may be for some policymakers, some of these systems must not be entirely disabled. Their partial operation would contribute to more geographically dispersed radioactive contamination. In other words, planners had to optimize the destruction of the Metsamor NPP for maximum effect. In addition, a special operation was planned for what remained in the Metsamor’s spent fuel pool. BL planned to raise the reactor’s control rods to their maximum height without sounding alarms and overcoming mechanical safety features. This procedure would immediately increase the temperature of the reactor core, raising the pressure of the already superheated steam and begin the process of mechanically deforming the fuel assemblies. When the control rods are fully inserted, the reactor shuts down but is still hot. If the rods are fully extracted the reactor becomes supercritical (how supercritical depends mainly on the average age of the fuel) accompanied by an immediate spike in heat generation. Any mechanical deformation of the fuel assemblies would interfere with using gravity to drop the control rods into the fuel, typically putting the reactor in a sub-critical condition. Computer simulations are still ongoing, but this supercritical operation would have to be accomplished at the maximum speed the rods could be withdrawn, which was never designed to be fast. Even if this supercritical plan were impossible, the explosives would fulfill Samson’s goal. In any case, adding complexity to an already challenging operation is never desirable. Slowly and methodically devices were planted at specific locations through the Metsamor’s VVER-440-230 reactor infrastructure during the various security inspections performed by a specialist from NSS’s BL team. A classic positioning of explosive devices was done during the upgrading of the scores of temperature and pressure sensors scattered around reactor vessels, pumps, stream generators, etc. See accompanied layout of a VVER-440 Model 230 plant.

Not only did state-of-the-art enhanced sensor technology make operators in the control room happy, but because the mandated upgrade to the Metsamor NPP required external monitoring of vital system parameters, the NSS utilized miniature sensors within the same or slightly larger sensor units with the extra space filled with explosives, nano-thermite, digital controllers, detonators and networking hardware. Over eighty sensors were eventually “upgraded.” Of particular concern was the control rod positioning motors to prevent a gravity drop of the control rods, even if the plant to extract the rods could not be accomplished. A unique procedure was used near the control units and actuators for the control rods to at least keep them in their current positions, as the rest of the plant was destroyed. Finally, the BOM chemical explosives and nano-thermite were placed near the base of the reactor vessel, ensuring an atmospheric exposure to the fuel assemblies. Computer simulations would determine each sub-system’s detonation order and relative explosive intensity. Any nuclear engineer would know that destroying all six primary cooling loops and emergency cooling would be the minimum required while disabling control rod insertion to achieve Armenian’s Samson Option.

A Generic Diagram of a Russian VVER Nuclear Reactor

For millennia, it has been claimed that battles are won on the ground, but wars by diplomats. It took several years to replace Armenia’s business-centric, oligarch-serving diplomatic corps with one that enabled business and economic ties with the world while serving the interests of Armenian sovereignty. The former is not a guarantee of the latter, as was demonstrated through a generation beginning in 1991 when Armenia declared independence from the Soviet Union.

Armenia was somewhat irrelevant on the international scene. The prevailing thought was that the bullies would ignore you if you hid in the schoolyard of international relations. History has demonstrated such a myopic position is short-lived.  However, in stark contrast to past follies and naïve ideas about geopolitics, Armenia’s diplomats were now well prepared for what was to be an unprecedented global situation. Israel’s Samson Option was offensive – if you engage in our destruction, you will be destroyed with nuclear weapons with multiple delivery systems. Armenia’s Samson Option was defensive. If you engage in the destruction of Armenia, not only will Armenia be inaccessible for centuries, but most of the land area in a 1500 km radius will be heavily contaminated, and delayed cancer deaths from radiation would number nearly a hundred million. 

Rumors began to leak out about Armenia’s Samson Option, especially after the Metsamor NPP was declared a military facility. The international community demanded inspection as they did just after Metsamor’s spent fuel heist. It turned out to be a game of cat and mouse until Armenian diplomacy used the limited “kompromat” provided by the NSS BL. The Armenian diaspora learned much about such techniques in the aftermath of the Jeffrey Epstein affair. By offering sexual exploits on his private island to influential people and world leaders, Epstein had an enormous amount of damaging, embarrassing, and compromising (kompromat) information on powerful people and world leaders.

The developing synergy between the NSS and select disciplines available in the diaspora allowed the BL to purchase kompromat on a few regional leaders. This kompromat was used in diplomatic meetings demanded by Armenia’s existential enemies. The regional rhetoric died down rather quickly since it was not clear just how much kompromat was in the hands of the Armenian diplomatic corps. This was similar to Imperial Japan’s problem after atomic bombs were dropped on Hiroshima and Nagasaki. Japan had no idea how many atomic bombs were in the US arsenal. The US only had two more! How much more kompromat did Armenia have? Nobody would take the chance to find out. Armenia learned fast to use this newly acquired sovereignty projection to influence policies in neighboring countries as it set null and void all previous alliances, both military and economic.

Armenian authorities knew there would be immediate plans drawn up to “secure” Metsamor along the lines that would be used (by the US, Israel and India) to secure Pakistan’s nuclear arsenal if that country went rogue or its weapons fell in the hands of sub-state actors. Secret negotiations took place between Armenia and individual members of the UN Security Council and regional powers. Each agreement was as unique as Armenia’s Samson Option. Internationally, however, states with nuclear power plants signed a new agreement where each would declare their nuclear power plants weapons of mass destruction. Every state with nuclear power plants signed that agreement – except Armenia.

Author: David Davidian (Lecturer at the American University of Armenia. He has spent over a decade in technical intelligence analysis at major high technology firms. He resides in Yerevan, Republic of Armenia (RoA)

Հայաստանի Սամսոնյան Ռազմավարությունը (մտացածին սցենար)

Դավիթ Դավիթյան, Երևան, 16 Մայիս 2022

Հետևյալ հորինված ստուգողական  Red Cell սցենարը կոչված է խթանելու այլընտրանքային մտածողությունը և մարտահրավեր նետելու ավանդական մտածելակերպին` գեղարվեստական իրադարձությունները միավորելով ազգային իրականությունների հետ:

Նպատակն էր ապահովել Հայաստանի Սամսոնյան Ռազմավարության ակտիվացման հնարավորությունը: Ի վերջո, ողջ հզորությամբ գործող Մեծամորի ատոմակայանի պայթեցման հետևանքները հակադարձելու միջոց չկա.

Հայկական Սամսոնյան ռազմավարությունը կլինի բացարձակ վերջին ճիգը` պաշտպանելու այն, ինչ մնացել է հայոց հայրենիքից և նրա ժողովրդից գրավելուց և վերացնելուց: Ենթադրենք, Հայաստանի թշնամին ծրագրում է հարձակվել Հայաստանի վրա, ոչնչացնել կամ մաքրել նրա բնակչությանը և մնացյալ մշակույթից։ Այդ դեպքում թշնամուն կսպասի այնքան մեծ ռադիոակտիվ աղտոտվածության հարված, որ նա, անշուշտ, շատ կմտածի Հայաստանից մնացածը ոչնչացնելու և նրա հողը գրավելու մասին։ Այն, ինչ մնացել է Հայաստանից և շրջակա հողերից, դարեր շարունակ անբնակելի կլինի։ Հայաստանի թշնամիները գտնվում են հենց Հայաստանի սահմանների մոտակայքում, և գերակշռող մթնոլորտային պայմանների հետևանքով առաջացած ռադիոակտիվ աղտոտվածությունը նրանց այնպիսի ավերածություններ կպատճառի, որ Չեռնոբիլի միջուկային աղետը կթվա աննշան: Չեռնոբիլը պայմանավորված էր բացահայտ մարդկային սխալով, մինչդեռ Հայաստանի Սամսոնյան Ռազմավարությունը-ը ծրագրվելու է առավելագույն արդյունավետության համար։ Կամ հայերն ապրում են իրենց երբեմնի հսկայական հայրենիքից մնացած հողակտորում, կամ ոչ ոք չի ապրում: Փոքր Ասիայի հայերի երկու երրորդը բնաջնջվել է 1915 թվականին թուրքերի կողմից ձեռնարկած հայերի ցեղասպանության ժամանակ, որոնց հողերը բաժանվել են Թուրքիայի և Խորհրդային Միության միջև: Այս ցեղասպանությունը տարածվեց Թուրքիայի սահմաններից դուրս գտնվող տարածքներում՝ Պարսկաստան, Ցարական Հայաստան, Վրաստան և Ադրբեջան: Հայոց պատմությունը ողբերգական է, բայց հայերը որոշել են իրենց սեփական վերջաբանը գրել. Արդյո՞ք այս տարբերակը բարոյական է: Դա նույնքան բարոյական է, որքան սառը պատերազմի միջուկային դիմակայությունը Միացյալ Նահանգների և Խորհրդային Միության միջև, որոնք զինված էին գրեթե 60,000 միջուկային մարտագլխիկներով, ինչը բավական է հարյուրապատիկ անգամ ոչնչացնելու ողջ կյանքը երկրի վրա: Դա հանդուրժվեց։ Խորհրդային Միության փլուզումից հետո Աֆղանստանում, Իրաքում, Սիրիայում, Լիբիայում և Սերբիայում պատերազմներն արդարացվեցին՝ հարյուր հազարավոր անմեղ մարդկանց սպանությամբ: Այս բոլոր գործողությունները ծրագրված էին, արդարացված ու հանդուրժելի։ Հայկական Սամսոնյան ռազմավարությունը ոչնչով չի տարբերվում Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո ընդունելի մարդկային վարքագծի այս օրինակներից: Հայերը վերջապես ավելի քան լուրջ են:

Այն բանից հետո, երբ սփյուռքյան կոնգլոմերատը գնեց Հայաստանի Մեծամորի ատոմակայանը (ԱԷԿ) Ռոսատոմից, և միջազգային ինտրիգը մարեց օգտագործված միջուկային վառելիքի գողությունից հետո, «Դիվիզիան» դեռ փնտրում էր սպառված վառելիքի քսանչորս միավորները, որոնք անհայտ էին։ «Դիվիզիան» Հայաստանի Ազգային անվտանգության ծառայության (ԱԱԾ) մասնաճյուղի անվանումն էր, որը զբաղվում էր առաջադեմ տեխնոլոգիաների ինտեգրմամբ և բարձր տեխնոլոգիական հանցագործությունների հետաքննությամբ: Պետական ​​անվտանգության հաստատման նոր մակարդակը պետք է ավելացվեր գոյություն ունեցող «Հատուկ կարևորության», «Հույժ գաղտնի», «Գաղտնի» կարևորության մակարդակներին: Այս նոր մակարդակը կոչվում էր Սև Մակարդակ (այսուհետ՝ ՍՄ): Ցանկացած ոք ՍՄ տեղեկակիր, այնքան էլ սեփականկյանք չունի, ունի բարձր IQ և շատ կարգապահ է: ՍՄ-ից ազատված անձը ենթարկվում է պարբերական վերահետաքննության և, ի հեճուկս խորհրդային ժամանակաշրջանի իր գործընկերոջ, մանդատ է ստանում ինքնուրույն ընդունելու ամենակարևոր գործառնական որոշումները: Զարմանալի չէ, որ անվտանգության այս մակարդակում ոչ ոք ամուսնացած չէ և ընտանիք չունի: Հայաստանի ԱԱԾ-ն վերևից ներքև կազմակերպությունից վերածվեց մի հորիզոնականի՝ մշտական ​​զսպումներով և հավասարակշռությամբ։ Հայաստանի աշխարհաքաղաքական իրավիճակն այնպիսին է, որտեղ նա չի կարող իրեն թույլ տալ որևէ ռազմավարական սխալ. ՍՄ-ի հիմնական գործառույթը Հայաստանի Մեծ ազգային ռազմավարության շարունակական թարմացումն ու իրականացումն էր: ՍՄ-ի օպերատիվ աշխատակիցները հնարավորություն են տվել իրականացնել Հայաստանի Սամսոյան ռազմավարությունը։ ՍՄ-ն վճռորոշ նշանակություն ունեցավ Ատոմային էներգիայի Միջազգային Գործակալությունում (ՄԱԳԱՏԷ) և նրա գործակալների վրա, որոնք ուղեկցում էին Մեծամորի ԱԷԿ-ի ՄԱԳԱՏԷ-ի տեսչական ստուգումները: ՍՄ-ի կանոնադրության շրջանակներում ակտիվ ծրագիր էր՝ ստեղծել և հավաքել «կոմպրոմատներ» Հայաստանի ազգային անվտանգության համար կարևոր առաջնորդների վերաբերյալ:

Պետք էր հաղթահարել երեք խնդիր՝ յուրաքանչյուրն իր մարտահրավերներով.

1) Գաղտնիություն.

2) Մեծամորի ԱԷԿ-ի ենթակառուցվածքի ռազմավարական վայրերում նանոթերմիտի և նոր փորձնական բարձր պայթյունավտանգ բիս (1,2,4-օքսադիազոլ) բիս(մեթիլեն) դինիտրատ կամ կարճ ասած՝ BOM տեղադրում:

3) Բացառել ինքնապայթեցումը (որպես հարակից միջուկային զենք) կամ թշնամու կողմից խոցումը EMP զենքով:

4) Նախապատրաստվել «նման ծրագրի ժխտման» դիվանագիտական ​​հետևանքներին

Պայթյունը ներառում է երկու անկախ սխեմաներ՝ յուրաքանչյուրը թվային կարգավորիչներով, որոնք նույնիսկ նախքան հոսանքի կիրառումը (գծի և մարտկոցի պահեստավորման համակցություն) ցանցային պայթուցիչների վրա, իրականացնում է ախտորոշումն պայթուցիչի կողմից, և արդյունքի կոդը ուղարկում «Դիվիզիայի» շտաբ. Դիագնոստիկ անցկացվում է ամեն ժամ, 7/24 և ուղարկվում շտաբ: Այս ավելորդությունը պետք է ապահովեր, որ այն կաշխատի պլանավորված կամ ավտոմատ կերպով միացված պայթյունի դեպքում, իսկ պատահական պայթյունի հավանականությունը զրոյական է: Ամիսներ փորձարկումներ են իրականացվել կեղծ ռեակտորի շենքում, ներառելով մի քանի հիմնական վայրերում դետոնատորների շղթաները բարձր ջերմաստիճանից մեկուսացնելու տեխնիկայի մշակումը:

Անշուշտ, ինքնավար համակարգերը կստանձնեն Մեծամորի պայթեցումը` հաշվի առնելով անգործունակ պետական ​​ապարատը: Այս հնարավորությունը օգտագործում էր սոցիալական մեդիայի, ռադիոյի և էլեկտրոնային մոնիտորինգի, Արհեստական Բանականության  ալգորիթմների և ավելորդությունների մի քանի շերտերի համակցություն, որոնցից յուրաքանչյուրը հիմնված էր փոխադարձ բացառիկ տեղեկատվության վրա: Մի քանի ավելորդ համակարգեր կապեցին Դիվիզիայի շտաբը Մեծամորի հետ, այդ թվում՝ մարդ, որը սեղմելու է Մեծամորի վերջին կոճակը, եթե մնացած ամեն ինչ ձախողվեր: ԱԱԾ-ն գրեթե անկաշկանդ մուտք ուներ Մեծամոր և պարբերաբար և չհայտարարված անվտանգության ստուգումներ էր իրականացնում՝ օգտագործված վառելիքի կողոպուտի պատճառով, որը կատարյալ պատրվակ էր պայթուցիկ և պայթեցման բաղադրիչներ տեղադրելու համար:

Պայթուցիկ սարքերը կարող են տեղադրվել և քողարկվել, մինչդեռ մյուսները պետք է ֆիզիկապես տեղադրվեն վերջին պահին: Որոշ սարքեր կտեղադրվեն ռոբոտի միջոցով, հատկապես նրանք՝ Մեծամորի VVER-440-230 ռեակտորային նավի մոտ: Մեծամորում օգտագործված վառելիքի կողոպուտը թույլ է տվել Հայաստանի ԱԱԾ-ին հատուկ մուտք գործել վառելիքի լիցքավորման ամբարձիչներ, ճախարակներ և ռելսեր։ Մահապարտ անօդաչու սարքերը (ԱԹՍ) նույնպես կօգտագործվեն Մեծամորի ԱԷԿ-ի հովացման ենթակառուցվածքի և ռեակտորի շենքի առավելագույն ոչնչացումն ապահովելու համար՝ որպես պահեստային մեխանիզմ, եթե ինչ-որ բան կանխեր Մեծամորի ինքնաոչնչացումը։ Այս և այլ կրճատումների փոխազդեցության կոնկրետ մանրամասներ այս գրելու պահին հասանելի չէին, եթե երբևէ հասանելի լինեն  հանրությանը:

Կից քարտեզը մանրամասնում է միջուկային աղտոտվածության աստիճանը, որը կարող է առաջանալ Մեծամորի ԱԷԿ-ում վթարի հետևանքով: Ճակատագրի հեգնանքով, դա գալիս է թուրքական ուսումնասիրությունից: Մեծամորի կործանման հետևանքները բազմապատիկ ավելի կործանարար կլինեն։

ՍՄ-ի և ԱԱԾ-ի հատուկ գիտական ​​նախադրյալներ ունեցող գործակալները կամաց-կամաց դիրքեր ապահովեցին Մեծամորի ԱԷԿ-ում, քանի որ ԱԷԿ-ում աշխատողներից շատերին դիտավորյալ առաջարկվում էր լավ վարձատրվող աշխատանք ԱԷԿ-ից դուրս:

Մեծամորի ԱԷԿ-ում ԱԱԾ պարբերական ստուգումների ընթացքում որոշվել են պայթուցիկ նյութեր տեղադրելու լավագույն վայրերը։ Դա այնքան էլ դժվար չէր, որքան կարելի էր կարծել։ Առաջնային համակարգերը թիրախավորված էին, բայց այն, ինչ հայտնի է որպես «երկրորդային սառեցման եզրագիծ», պետք է դուրս հանվեր: Այնուամենայնիվ, որքան էլ դժվար լինի որոշ քաղաքականություն մշակողների համար, այդ համակարգերից մի քանիսը չպետք է ամբողջությամբ անջատվեն: Դրանց մասնակի շահագործումը կնպաստի աշխարհագրորեն ավելի ցրվող ռադիոակտիվ աղտոտմանը: Այսինքն՝ պլանավորողները պետք է օպտիմալացնեին Մեծամորի ԱԷԿ-ի ոչնչացումը առավելագույն արդյունավետության համար։ Բացի այդ, հատուկ գործողություն էր նախատեսվում Մեծամորի մնացած վառելիքի  համար։ ՍՄ-ը նախատեսում էր ռեակտորի կառավարման ձողերը բարձրացնել իրենց առավելագույն բարձրության վրա՝ առանց ահազանգեր հնչեցնելու և մեխանիկական անվտանգության առանձնահատկությունները հաղթահարելու: Այս պրոցեդուրան անմիջապես կբարձրացնի ռեակտորի միջուկի ջերմաստիճանը՝ բարձրացնելով արդեն գերտաքացած գոլորշու ճնշումը և կսկսի վառելիքի հավաքների մեխանիկական ձևափոխման գործընթացը: Երբ կառավարման ձողերը լիովին տեղադրվում են, ռեակտորն անջատվում է, բայց դեռ տաք է: Եթե ​​ձողերը ամբողջությամբ հանվում են, ռեակտորը դառնում է գերկրիտիկական (թե որքան գերկրիտիկական կախված է հիմնականում ռեակտորում գտնվելու վառելիքի միջին տևողությունից) ուղեկցվում է ջերմության առաջացման հսկայական աճով: Ցանկացած մեխանիկական դեֆորմացիա կխոչընդոտի գրավիտացիայի կիրառմանը` կառավարման ձողերը վառելիքի հավաքույթների մեջ գցելու համար՝ սովորաբար ռեակտորը դնելով ենթակրիտիկական վիճակում: Եթե ​​անգամ այս գերճգնաժամային պլանը հնարավոր չլիներ, ծրագրված պայթուցիկները կկատարեին Սամսոնյան նպատակը։ Համակարգչային սիմուլյացիաները դեռ շարունակվում են, բայց այս գերճգնաժամային գործողությունը պետք է իրականացվի այն առավելագույն արագությամբ, որով կարելի է դուրս բերել ձողերը, որոնք երբեք նախատեսված չեն եղել արագ աշխատելու համար: Եթե ​​այս դուրսբերումը հնարավոր չլիներ սահմանված ժամկետում, ապա Սամսոնյան գործողության այս կոնկրետ մասը կմերժվեր: Եթե ​​ոչ մի այլ պատճառով, բարդությունն ավելացվում է առանց այն էլ դժվարին գործին, չարժեր չնախատեսված և քաոսային փոփոխականների ավելացումը:

Մեծամորի VVER-440-230 ռեակտորային կայանքի միջոցով դանդաղ և մեթոդաբար սարքեր են տեղադրվել հատուկ վայրերում ԱԱԾ ՍՄ թիմի մասնագետի կողմից իրականացված անվտանգության տարբեր ստուգումների ժամանակ: Պայթուցիկ սարքերի դասական դիրքավորումը մաս է կազմում ռեակտորի նավի, պոմպերի, հոսքի գեներատորների և այլնի շուրջ ցրված հարյուրավոր ջերմաստիճանի և ճնշման սենսորների արդիականացմանը: Տե՛ս VVER-440-230-ի ուղեկցվող ընդհանուր դիագրամը:

Ոչ միայն գերժամանակակից ուժեղացված սենսորային տեխնոլոգիան կառավարման սենյակում գտնվող օպերատորների ուրախությանը նպաստեցին, այլև Մեծամորի ԱԷԿ-ի պարտադիր արդիականացումը պահանջում էր համակարգի կենսական պարամետրերի արտաքին մոնիտորինգ, ինչն էլ ԱԱԾ-ն օգտագործեց մանր սենսորներ նույն կամ մի փոքր ավելի մեծ սենսորում կիրառելու համար: Այն պատված էր պայթուցիկ նյութերով, նանոթերմիտով, թվային կարգավորիչներով, դետոնատորներով և ցանցային սարքավորումներով լցված լրացուցիչ տարածքով: Ավելի քան ութսուն սենսորներ ի վերջո «արդիականացվեցին»: Հատկապես մտահոգիչ էին հսկիչ ձողերի դիրքավորման շարժիչները՝ կանխելու հսկիչ ձողերի ձգողականության անկումը, նույնիսկ եթե ձողերը հանելու ծրագիրը հնարավոր չէր իրականացնել: Հսկիչ ստորաբաժանումների և ակտուատորների մոտ կիրառվել է եզակի ընթացակարգ, որպեսզի դրանք գոնե պահեն իրենց ներկայիս դիրքերում, քանի որ գործարանի մնացած մասը ոչնչացվել էր: Վերջապես, BOM քիմիական պայթուցիկ նյութերը և նանոթերմիտը տեղադրվեցին ռեակտորի նավի հիմքի մոտ՝ ապահովելով մթնոլորտային ազդեցություն վառելիքի հավաքների համար: Համակարգչային սիմուլյացիաները կարող են որոշել յուրաքանչյուր ենթահամակարգի պայթեցման կարգը և պայթուցիկի հարաբերական ինտենսիվությունը: Ցանկացած միջուկային ինժեներ կիմանար, որ բոլոր վեց առաջնային հովացման օղակների ոչնչացումը և վթարային հովացումը կլինի նվազագույնը, որը պահանջվում է դադարեցնելու կառավարման ձողերի ներթափանցումը հայկական Սամսոնյան ռազմավարությունը իրականացնելու համար:

Ռուսական VVER միջուկային ռեակտորի ընդհանուր դիագրամ

Հազարամյակներ շարունակ պնդել են, որ մարտերը հաղթում են ցամաքում, իսկ պատերազմները՝ դիվանագետների կողմից: Մի քանի տարի պահանջվեց Հայաստանի բիզնեսակենտրոն, օլիգարխներին ծառայող դիվանագիտական ​​կորպուսը փոխարինելու համար այնպիսի դիվանագիտական ​​կորպուսով, որը հնարավորություն ընձեռեց գործարար և տնտեսական կապեր հաստատել աշխարհի հետ՝ սպասարկելով հայկական ինքնիշխանության շահերը: Առաջինը երկրորդի երաշխիքը չէ, ինչպես ցույց տվեցին 1991թ.-ին Հայաստանի անկախությունը Խորհրդային Միությունից սկսած մի սերունդ:

Հայաստանը միջազգային ասպարեզում որևէ կարևորություն չուներ։ Գերիշխող միտքն այն էր, որ կռվարարները քեզ կանտեսեն, եթե թաքնվես միջազգային հարաբերությունների դպրոցի բակում։ Պատմությունը ցույց է տվել, որ նման կարճատեսությունը կարճատև է: Այնուամենայնիվ, ի տարբերություն անցյալի հիմարությունների և աշխարհաքաղաքականության վերաբերյալ միամիտ պատկերացումների, Հայաստանի դիվանագետներն այժմ լավ պատրաստված էին համաշխարհային աննախադեպ իրավիճակին: Իսրայելի Սամսոն ծրգաիրը հարձակվողական էր. եթե դուք մասնակցեք մեր ոչնչացմանը, ապա ձեզ կկործանեն միջուկային զենքերով, որոնք ունեն բազմաթիվ առաքման համակարգեր: Հայաստանի Սամսոնյան ծրագիրը պաշտպանողական էր. Եթե ​​դուք զբաղվեք Հայաստանի կործանմամբ, ապա Հայաստանը ոչ միայն դարերով անհասանելի կլինի, այլև 1500 կմ շառավղով շրջակա ցամաքի մեծ մասը խիստ աղտոտված կլինի, իսկ ճառագայթահարման հետևանքով քաղցկեղից մահացության դեպքերը կկազմեն մոտ հարյուր միլիոն:

Հայաստանի Սամսոնյան ծրագրի մասին խոսակցություններ սկսեցին պտտվել հատկապես այն բանից հետո, երբ Մեծամորի ԱԷԿ-ը հայտարարվեց ռազմական օբյեկտ։ Միջազգային հանրությունը պահանջում էր ստուգում անցկացնել, ինչպես դա արեցին Մեծամորի սպառված վառելիքի կողոպուտից անմիջապես հետո: Մկան ու կատվի խաղ ստացվեց, քանի դեռ հայկական դիվանագիտությունը չօգտագործեց ԱԱԾ ՍՄ-ի տրամադրած սահմանափակ «կոմպրոմատը»։ Հայկական սփյուռքը շատ բան իմացավ նման տեխնիկայի մասին Ջեֆրի Էփշտեյնի գործից հետո: Ազդեցիկ մարդկանց և համաշխարհային առաջնորդներին առաջարկելով սեռական արկածներ իր մասնավոր կղզում, Էփշտեյնն ուներ հսկայական քանակությամբ վնասակար, ամոթալի և կոմպրոմատային տեղեկատվություն հզոր մարդկանց և համաշխարհային առաջնորդների մասին:

ԱԱԾ-ի և սփյուռքում առկա որոշ կապերի միջև զարգացող սիներգիան թույլ տվեց ՍՄ-ին կոմպրոմատ գնել մի քանի տարածաշրջանային ղեկավարներից: Այս կոմպրոմատն օգտագործվում էր Հայաստանի էքզիստենցիալ թշնամիների պահանջած դիվանագիտական ​​հանդիպումներում։ Տարածաշրջանային հռետորաբանությունը բավականին արագ մարեց, քանի որ պարզ չէր, թե որքան կոմպրոմատ է գտնվում հայկական դիվանագիտական ​​կորպուսի ձեռքում: Սա նման էր կայսերական Ճապոնիայի խնդրին այն բանից հետո, երբ ատոմային ռումբերը նետվեցին Հիրոսիմայի և Նագասակիի վրա: Ճապոնիան գաղափար անգամ չուներ, թե քանի ատոմային ռումբ կա ԱՄՆ զինանոցում։ ԱՄՆ-ն ուներ ևս երկուսը: Որքա՞ն ավելի կոմպրոմատ ուներ Հայաստանը. Ոչ ոք չէր օգտվի հնարավորությունից՝ պարզելու։ Հայաստանը արագ սովորեց օգտագործել այս նոր ձեռք բերված ինքնիշխանության պրոյեկցիան՝ ազդելու հարևան երկրների քաղաքականության վրա, քանի որ այն չեղյալ համարեց բոլոր նախկին դաշինքները՝ և՛ ռազմական, և՛ տնտեսական:

Հայաստանի իշխանությունները գիտեին, որ անհապաղ ծրագրեր կմշակվեն Մեծամորը «ապահովելու» այն գծով, որոնք կօգտագործվեն (ԱՄՆ-ի, Իսրայելի և Հնդկաստանի կողմից) Պակիստանի միջուկային զինանոցն ապահովելու համար, եթե այդ երկիրը խաբի կամ նրա զենքերն ընկնեն պետական ​​դերակատարներ ենթախմբի ձեռքում։ Գաղտնի բանակցություններ են տեղի ունեցել Հայաստանի և ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի առանձին անդամների և տարածաշրջանային տերությունների միջև։ Յուրաքանչյուր պայմանագիր նույնքան յուրահատուկ էր, որքան Հայաստանի Սամսոնյան ռազմավարությունը: Միջազգային մակարդակում, սակայն, ատոմակայաններ ունեցող պետությունները ստորագրեցին նոր համաձայնագիր, որտեղ յուրաքանչյուրը իր ատոմակայանները կհայտարարի զանգվածային ոչնչացման զենք: Ատոմակայաններ ունեցող բոլոր պետությունները ստորագրեցին այդ պայմանագիրը, բացի Հայաստանից։

Երևան, Հայաստան

Հեղինակ՝ Դավիթ Դավիթյան (Հայաստանի Ամերիկյան Համալսարանի դասախոս: Նա ավելի քան մեկ տասնամյակ անցկացրել է տեխնիկական հետախուզական վերլուծություններ անելով տեխնոլոգիական խոշոր ընկերություններում: Նա բնակվում է Երևանում, Հայաստան):