“The Post-WWI Rise of Turkish Nationalism and Resumption of Genocidal Policies”

Minas Kojayan, PhD, Los Angeles, 4 July 2023

The Post-WWI Rise of Turkish Nationalism and Resumption of Genocidal Policies
Vatche Ghazarian PhD
Mayreni Publishing
640 pages
ISBN 979-8-218-09873-5

Հայերէն պատճէնը կարելի է ընթերցել՝ այստեղ:

Dr. Vatche Ghazarian’s new book, “The Post-WWI Rise of Turkish Nationalism and Resumption of Genocidal Policies,” [Note] was recently published. This weighty volume, consisting of 640 pages, adds to the growing scholarship that answers those who attempt to deny the occurrence of the Armenian Genocide, such as Turkish, Turco-Azerbaijani, and other “historians,” who for decades have tried downplaying the Genocide by using terms such as “Yeghern,” “Mets Yeghern,” “unfortunate events,” “casualties,” and so on. We believe the reasons for this denial are by now evident and do not wish to address it here.

Dr. Ghazarian’s book, which was sponsored by the Dolores Zohrab Liebmann Fund, contains a Western Armenian Transliteration Table, Sources of Letters and Telegrams, a map of administrative divisions of the Republic of Modern Turkey, as well as a Glossary, and indices.

The compilation of the records proved to be the most painstaking part of the author’s research. These records leave no room for doubt about the genocidal policies of the Turkish nationalists (under the leadership of their “enlightened reformer,” Atatürk, who aimed to exterminate the Armenians and the other remaining Christian indigenous peoples. The materials in this section present the cut and dried reports sent by Armenian leaders, both spiritual and secular, from the provinces to the Armenian Patriarchate of Constantinople (Istanbul) regarding the hopelessness of those who were rescued from the yatagan (Turkish sword) and who were on the verge of famine and extermination—in large part women, older adults, and children—as well as the dreadful condition of Armenian orphans. Here is an example of a telegram sent by vicar priest Fr. Anania Vartabedian on June 25, 1921, from Nicomedia [1] on the situation of Armenians in the town (now Izmit).

“Ten thousand people have been forced to evacuate immediately by order of the local military authorities. At least six transport vessels must come here if the slaughter of the entire population is undesired. HELP!” (Page 424)

In their attempts to reform post-Ottoman Turkey under the leadership of the “enlightened” Atatürk, the Turkish nationalists and the founders of “New Turkey,” together with their advocates in the West, spared no effort to dress up the “Europeanizing” new leadership with a veil of innocence. There was, of course, another political objective to these reforms, as seen in the West-Bolshevik Russia controversies, which turned out to benefit Atatürk. This false Europeanizing cover used by Turkish nationalists is completely exposed by the hundreds of testimonies contained in these records.

Here is another message sent by the locum tenants from Trabzon [2] on September 2 “The Kemalist rule continues. The military establishment, relying on some criminals, constitutes the single Milli force. Muslims also are dissatisfied and look forward to foreign intervention.” (p. 356)

The following is more terrible.

Gemlik [3] (from the Neighbourhood Council) – July 29, 1920 “Yesterday the cetes (չէթէ) send word to Yenisoloz [4] that they should be given weapons, money, and soldiers; otherwise, they would attack the village with a force of one to two thousand people…The same Milli horror has spread to Gürle and Karsak, so today, five to six hundred people from these three villages took refuge here, and thousands are expected tomorrow….Refugees from  Gürle arrived in Gemlik today. They report that the Kemalists  besieged their village and shot dead  the defenseless women and children whose passionate voices rose to the skies. (P.326).

And thus, hundreds of inscriptions flooded the Patriarchate of Constantinople.  The records extending from May 1919 to October 1922 testify to the heartbreaking conditions of the survivors or returnees and the threats of the terrorists. The records also bear witness to the barbarities that took place in the course of the Turkish National Movement, including the oppression, plundering, and intimidation of the country’s Christian institutions. Here is a record sent by the vicar general of Bursa on July 15, 1921.

“Bighados Tekmezian, a forty- to forty-five-year-old coachman from Yenice, and Nico, a Greek coachman, frequent travelers from Bursa to Kirmasti, were robbed by the cetes. Then they killed Nico by beheading him and wounded Bighados in the throat. Bighados, too, died after 12 hours. The Greek government is pursuing the perpetrators.” (P. 428) In conclusion, by presenting these Armenian source materials and their English rendition that speak of what befell the Christians at large and the Armenians in particular in Turkey, the compiler hopes to contribute to subsequent discussions of the period in question and the definition of the true nature of the events.

This impressive volume can be viewed at https://mayreni.net , and it is available at Amazon and Abril Bookstore for USD 75.00.

Note A collection of Prime Sources Documenting the Treatment of Armenians and Greeks in Turkey. Compiled and translated by Vatche Ghazarian, Ph.D., “MAYRENI” Publishing, Portsmouth-Rhode Island, 2023

[1] Nicomedia, also known as Izmit, a village on the eastern shores of the sea of Marmara.

[2] Trabzon, a port city on the southern shores of the black sea.

[3] Gemlik – mostly a Christian village near Nicomedia.

[4] Yenisoloz – mostly a Christian village near Nicomedia.

Ուշագրաւ աշխատութիւն մը

Դոկտ. Մինաս Գոճայեան, Լոս Անճելըս, 4 յուլիս 2023

The Post-WWI Rise of Turkish Nationalism and Resumption of Genocidal Policies [*]

Vatche Ghazarian PhD
Mayreni Publishing
640 pages
ISBN 979-8-218-09873-5

Ստանալու համար դիմել Amazon կամ Abril Bookstore

Տարիներու տքնաջան, յարատեւ ու յամառ փնտռտուքի արդիւնքն է, որ կը տեսնենք Դոկտ. Վաչէ Ղազարեանի պատկառելի հատորին մէջ։ 640 էջերէ բաղկացած հաստակազմ այս հրատարակութիւնը կու գայ աւելնալ այն լրջագոյն հետազօտութիւններուն վրայ, որոնք կը ջրեն Հայոց ցեղասպանութիւնը ուրանալ փորձող ԲՈԼՈՐ գործիչները եւ ծախուած գրչակները։ Արդարեւ, տասնամեակներէ ի վեր թուրք եւ թրքա-ատրպէյճանամէտ «պատմաբաններ» ճիգ չեն խնայեր ցեղասպանութիւն չորակել մեր Ցեղասպանութիւնը՝ գործածելով «Եղեռն», «Մեծ  եղեռն», «դժբախտ դէպքեր», «կոտորածներ» եւ նման եզրեր։ Պատճառները յայտնի են եւ այդ մասին չ՚արժեր իսկ խօսիլ։

Հրատարակութիւնը հնարաւոր եղած է «Տոլորես Զօհրապ Լիպման» հիմնադրամին շնորհիւ։ Հատորը բաղկացած է հետեւեալ բաժիններէ՝ Բովանդակութիւն, ընդարձակ Նախաբան, Թուրքիոյ հանրապետութեան վարչական բաժանումներու քարտէս, զանազան նահանգներէ ղրկուած արձանագրութիւններ, Բառացանկ, Աղիւսակներ եւ Ցանկեր:

«Արձանագրութիւններ» բաժնի (Records) նիւթերու եւ արձանագրութիւններու հաւաքումն ու զանոնք հրապարակելու աշխատանքն է որ տարիներ խլած է հեղինակէն։ Ա՛լ ոչ մէկ տարակոյս կը մնայ թրքական ազգայնականութեան, նոյնիսկ «լուսամիտ եւ բարեփոխիչ» նկատուած Աթաթիւրքի յստակ, հայաջինջ ու նպատակասլաց գործունէութեան ցեղասպանական բնոյթին մասին։ Նիւթերը կը ներկայացնեն նահանգներէն եւ գաւառներէն ղրկուած հոգեւոր եւ աշխարհական առաջնորդներու «չոր ու ցամաք» տեղեկագրութիւնները վերադարձածներու (կամ եաթաղանէն փրկուածներու) անյոյս, սովամահութեան եւ ոչնչացման եզրին հասած հէք հայութեան մասին։ Կը նկարագրուին որբերու, որբանոցներու կամ առհասարակ  ոչնչացման սպառնալիքի տակ գտնուող հայերու (մեծ մասամբ կանայք, ծերեր ու երախաներ) դժխեմ կացութիւնը։ Ահաւասիկ հեռագրի  օրինակ մը՝ ղրկուած Նիկոմիդիայէն [1], 1921 թուականի Յունիս 25-ին, առաջնորդական փոխանորդ Տ. Անանիա Վարդապետէն.

«Տասը հազար ժողովուրդ տեղական զինուորական իշխանութեան հրամանով ստիպուած է վայրկեան առաջ փոխադրուիլ։ Առնուազն վեց փոխադրանաւ անհրաժեշտ որ հոս գայ, եթէ չ՚ուզուիր որ ամբողջ ժողովուրդը ջարդուի։ Օգնութիւն (ընդգծումը մերն է-Մ.Գ., էջ 425)

Թուրք ազգայնականները, գլխաւորութեամբ «լուսաւորեալ» նկատուած Աթաթիւրքի, եւ «նոր Թուրքիոյ» կերտիչներն ու անոնց թմբկահարները Արեւմուտքի մէջ, ջանք չեն խնայեր անմեղութեան շղարշով պատել «եւրոպականացող» նոր ղեկավարութիւնը, որ կը փորձէ բարեփոխութիւններով արեւմտեան արժէքներ տարածել Օսմանեան կայսրութենէն մնացած Թուրքիոյ տարածքին։ Ի հարկէ քաղաքական նպատակ մը կայ այս ջանքերուն մէջ՝ սկսած Արեւմուտք-Բոլշեւիկեան Ռուսաստան հակամարտութեան հետեւանքով, որմէ օգտուեցաւ Աթաթիւրք։ Թուրք ազգայնականութեան այս կեղծ շղարշումը ամբողջովին կը հերքուի վերոյիշեալ «Արձանագրութիւններ»ու հարիւրաւոր վկայութիւններով։

Մէջբերենք նաեւ հետեւեալ հաղորդագրութիւնը, որ ղրկուած է Տրապիզոնէն [2]։

Տրապիզոն (Առաջնորդական Տեղապահէն) – 2 Սեպտեմբեր 1920

Կը շարունակէ Քեմալական (ընդգծ.- Մ.Գ.) տիրապետութիւնը։ Զինուորականութիւնը յենած կարգ մը ոճրագործներու վրայ, կը կազմէ Միլլիական միակ ոյժը։ Իսլամներն ալ դժգոհ են Քեմալէն եւ անհամբեր կը սպասեն օտար միջամտութեան։ (էջ 357)։

 Հետեւեալը աւելի սարսափելի է։

Կէմլէյիկ (Թաղական խորհուրդէն) [3]

 «Երէկ չէթէները Սէօլէօզ [4] լուր ղրկած են, որ իրենց զէնք եւ զինուոր տրուի, հակառակ պարագային 1000-2000  հոգինոց ուժով մը պիտի յարձակին գիւղին վրայ…Նոյնպէս նոյն Միլլիական սարսափը կը տարածուի Կիւրլէի Գարսագի մէջ ալ, այնպէս որ այսօր 500-600 անձեր այս երեք գիւղերէն  ապաստանեցան հոս եւ կը սպասուի հազարաւորներու։ … Այսօր Կիւրլէէ Կեմլէիկ հասան փախստական Կիւրլէցիներ, որոնք կը պատմեն որ Քէմալականներ (ընդգծ.- Մ.Գ.) իրենց գիւղը պաշարելով հրացանի բռնած են գիւղին մէջ գտնուող անպաշտպան կիներն ու տղաքները, որոնց աղիողորմ ձայները երկինք բարձրացած են….»։ (էջ 327)

Եւ այսպէս բազմահարիւր արձանագրութիւններ ողողած են Պոլսոյ Պատրիարքարանը։

1919 Մայիսէն  մինչեւ 1922 Հոկտեմբեր երկարող արձանագրութիւնները կը վկայեն վերապրածներու կամ վերադարձածներու սրտաճմլիկ կացութեան եւ հրոսակներու սպառնալիքներու մասին։՝ Մանրամասնօրէն կը նկարագրուին Միլլիական շարժման խժդժութիւնները, քրիստոնէական հաստատութիւններու վրայ բանեցուած ճնշումները, աւարառութիւնները, ահաբեկչութիւններն ու սպանութիւնները։ Ահաւասիկ 15 Յուլիս, 1921-ին Պրուսայի Առաջնորդական Փոխանորդէն ղրկուած  տեղեկագիր մը.

Պրուսայէն Քերմասթը գործով յաճախ երթեւեկող Եէնիճեցի 40-45 տարեկան կառապան Պիղատոս Թէքմէզեան եւ յոյն կառապան Նիքօ անցեալ օր չէթէները կը կողոպտեն, յետոյ Նիքոյի գլուխը կտրելով կը սպաննեն եւ Պիղատոսը կոկորդէն կը վիրաւորեն։ Պիղատոս եւս միայն 12 ժամ ապրելէ յետոյ մեռաւ։ Հելէն կառավարութիւնը ոճրագործները կը հետապնդէ։ (էջ 429)

Ներկայացնելով հայերէն սկզբնաղբիւր նիւթերը եւ ադոնց անգլերէն թարգմանութիւնը, որոնք կը տեղեկացնեն առհասարակ քրիստոնեաներու եւ յատկապէս հայերու հետ Թուրքիայի մէջ պատահած դէպքերու եւ իրադարձութիւններու մասին՝ հեղինակը յոյս ունի այս կերպով նպաստել խնդրոյ առարկայ ժամանակաշրջանի հետագայ քննարկումներուն եւ իրադարձութիւններու իրական բնոյթը սահմանելու աշխատանքներուն։

[*] A collection of Prime Sources Documenting the Treatment of Armenians and Greeks in Turkey. Compiled and translated by Vatche Ghazarian, PhD, “MAYRENI” Publishing, Portsmouth-Rhode Island, 2023

[1] Այժմ Իզմիթ, Մարմարայի արեւելեան ծոցի հիւսիսային ափին։

[2] Նաւահանգիստ Սեւ ծովու ափի

3] Մարմարա ծովու վրայ հայերէ եւ յոյներէ բնակեցուած մեծ գիւղ

[4] Մարմարա ծովու վրայ հայերէ եւ յոյներէ բնակեցուած մեծ գիւղ